ترجمه تفسیر المیزان - علامه طباطبایی

نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 585

(23) سوره مؤمنون مكى است، و صد و هجده آيه دارد(118)	3
[سوره المؤمنون(23): آيات 1 تا 11]	3
ترجمه آيات	3
بيان آيات	4
معناى فلاح و ايمان و اشاره به اينكه ايمان علاوه بر اعتقاد قلبى، التزام به لوازم و عمل به مقتضيات اعتقاد را نيز شامل مى‌شود	4
معناى خشوع و بيانى در باره اين وصف مؤمنين كه فرمود: الذين هم في صلاتهم خاشعون	5
گفتارى در معناى تاثير ايمان(و بيان اينكه ايمان عبارتست از علم عملى )	7
مراد از لغو و اعراض از لغو، و اشاره به اينكه وصف مؤمنين به اعراض از لغو كنايه از علو همت و كرامت نفس ايشان است	8
معنا و وجه اينكه در وصف مؤمنين فرمود: و الذين هم للزكاة فاعلون و اشاره به اينكه دادن زكات از بزرگترين عوامل تقارب طبقات كه لازمه جامعه سعادتمند است مى‌باشد	10
معناى امانت و عهد و مراد از رعايت آن دو(و الذين هم لأماناتهم و عهدهم راعون)	11
بحث روايتى چند روايت در باره خشوع در نماز	13
رواياتى در معناى اعراض از لغو و حفظ فرج	14
شرحى در موارد اينكه نكاح موقت در عرف قرآن و در زمان رسول خدا6 مشروع بوده و نسخ نشده است و جواب به پاره‌اى شبهات در اين مورد	15
بحثى حقوقى و اجتماعى(در باره فلسفه و حكمت تشريع ازدواج موقت در اسلام)	19
[سوره المؤمنون(23): آيات 12 تا 22]	22
ترجمه آيات	22
بيان آيات مراد از انسان در آيه: و لقد خلقنا الإنسان من سلالة من طين	23
مقصود از اينكه فرمود: ثم أنشأناه خلقا آخر و معنايى كه تعبير به انشاء افاده مى‌كند	25
معناى بركت و اينكه فرمود: فتبارك الله أحسن الخالقين و اشاره به اينكه خلقت اختصاص به خداى تعالى ندارد	26
مقصود از طرائق در آيه: و لقد خلقنا فوقكم سبع طرائق	27
ياد آورى نعمت باران، رويانيدن اشجار، فوائد چهار پايان و	28
بحث روايتى رواياتى در باره مراحل مختلف خلقت انسان و در باره آيه: و شجرة تخرج من طور سيناء... )	30
[سوره المؤمنون(23): آيات 23 تا 54]	32
ترجمه آيات	33
بيان آيات	35
اشاره به عقيده بت پرستان در باره عبادت آلهه و معناى خطاب نوح7 به قوم خود: اعبدوا الله	36
افترائات و احتجاجاتى كه قوم نوح7 در مقام انكار رسالت آن حضرت و در پاسخ دعوت او اظهار داشتند	37
مامور شدن نوح7 به ساختن كشتى و دورى گزيدن از قوم خود كه بعد از انكار و تكذيبشان محكوم به عذاب شده بودند	39
تبليغات سوء اشراف قومى ديگر، بعد از قوم نوح7، در ميان مردم، عليه دعوت پيامبر خود	41
ياد آورى سنت الهى مبنى بر ارسال پياپى رسولان و روش امت‌ها دائر بر تكذيب ايشان و سنت ديگر خداوند كه همانا مجازات و هلاكت مكذبان بوده است	45
بحث روايتى(رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته)	48
[سوره المؤمنون(23): آيات 55 تا 77]	50
ترجمه آيات	51
بيان آيات تاخير در عذاب كافران و بهره‌مند ساختن آنان به مال و فرزندان براى املاء و استدراج آنان است نه براى خير خواهى	52
شرح صفات مؤمنين	54
خيرات در جمله: أولئك يسارعون في الخيرات... اعمال صالحه ناشى از اعتقاد حق است	56
بيان اينكه در دين خدا تكليف حرجى نه در اعتقاد و نه در عمل وجود ندارد(لا يكلف الله نفسا إلا وسعها)	57
فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه‌اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است	59
اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه است	60
تقرير و تبيين احتجاجات متعددى كه در مقابل منكران رسالت پيامبر و به منظور رد عذرهاى متصور براى آنان در آيات شريفه آمده است	61
شرحى در مورد اينكه دين خدا منطبق با نظام عام هستى و نظام نوعى انسان است و اگر حق تابع اهواء كافران باشد هستى تباه مى‌شود(و لو اتبع الحق أهواءهم لفسدت...)	63
اشاره به اينكه حق صراط مستقيم است و كافران گريزان از حق، منحرف از صراط مستقيم هستند	67
بحث روايتى(رواياتى در باره مراد از قلوبهم وجلة و معناى استكانت و تضرع و...)	69
[سوره المؤمنون(23): آيات 78 تا 98]	73
ترجمه آيات	74
بيان آيات	75
ياد آورى نعمت شنوايى و بينايى(مشترك بين انسان و حيوان) و خردمندى(مختص به انسان)	75
استبعاد و سپس انكار بعث و معاد از جانب كافران	78
رد سخن كافران با اثبات امكان بعث و قيامت با بيان مالكيت حقيقيه خداوند	79
بيان اينكه مالكيت اعم از ربوبيت است و جمله: لمن السماوات السبع و من رب السماوات السبع هر دو سؤال از مالك نيست، و اشاره به اختلاف عقائد بت پرستان در باره الله، ارباب و آلهه	81
معناى ملكوت و اينكه ملكوت هر چيزى به دست خدا است و اثبات امكان بعث و معاد از اين طريق	84
مراد از اتخاذ ولد كه به خداوند نسبت داده مى‌شد و در نفى آن فرموده است: ما اتخذ الله من ولد	86
تقرير يك حجت بر نفى تعدد آلهه، در جمله: إذا لذهب كل إله بما خلق كه در آن با استناد به وحدت نظام هستى بر توحيد احتجاج شده است	87
بيان حجت ديگرى بر نفى تعدد آلهه كه جمله: و لعلا بعضهم على بعض متضمن آنست	87
معناى همزات الشياطين	92
[سوره المؤمنون(23): آيات 99 تا 118]	93
ترجمه آيات	94
بيان آيات	95
وصف حال مشركين در حال رويارو شدن با مرگ و تمناى باز گشت نمودن و عدم اجابت آن(قال رب ارجعون...)	95
معناى برزخ و مراد از: و من ورائهم برزخ إلى يوم يبعثون	97
مقصود از اينكه در قيامت حسب و نسبى در بين نيست و كسى از حال ديگرى نمى‌پرسد	98
توضيح اينكه اهل عذاب در مقام اعتراف و تقاضاى برگشت مى‌گويند: ربنا غلبت علينا شقوتنا	100
جواب رد خداوند به توبه و تقاضاى دوزخيان	102
اشاره به برهانى براى مساله بعث با بيان منزه بودن خداى ملك حق از انجام كار بيهوده و عبث	104
بحث روايتى	106
پاره‌اى از روايات مربوط به برزخ و احوال آن	106
رواياتى با اين مضمون كه در قيامت هر حسب و نسبى منقطع است جز حسب و نسب رسول الله6	108
(24) سوره نور مدنى است، و شصت و چهار آيه دارد(64)	110
[سوره النور(24): آيات 1 تا 10]	110
ترجمه آيات	110
بيان آيات	111
معنا و مورد استعمال كلمه سورة و مقصود از اينكه فرمود: سورة أنزلناها و فرضناها	111
بيان حد زناى زانى و زانيه	113
معناى اينكه فرمود: زانى جز با زانيه يا مشركه نكاح نمى‌كند، و با زانيه جز زانى يا مشرك ازدواج نمى‌كند... و وجوهى كه در باره آن گفته شده است	114
تشريع حد قذف	116
بيان حكم لعان	118
بحث روايتى چند روايت در باره آيه حد زنا و آيه: الزاني لا ينكح إلا زانية أو مشركة... و شان نزول آن	119
رواياتى در باره آيات راجع به قذف و لعان و شان نزول آنها	121
[سوره النور(24): آيات 11 تا 26]	125
ترجمه آيات	126
بيان آيات بيان آيات مربوط به داستان افك	127
شناخته و رسوا شدن عناصر فاسد، براى مجتمع صالح و اسلامى خير است(لا تحسبوه شرا لكم...)	129
توبيخ كسانى كه وقتى اتهام دروغ(افك) را شنيدند آن را رد و تكذيب نكردند و بدون تحقيق و علم آن را شايع ساختند	130
اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود هيچيك از شما هرگز پاك و تزكيه نمى‌شد	133
كسانى كه زنان مؤمنه محصنه را متهم به زنا مى‌كنند در دنيا و آخرت لعنت شده و عذابى عظيم دارند	134
معناى اينكه فرمود در آخرت مى‌دانند كه خدا حق مبين است	135
بحث روايتى روايتى مفصل از الدر المنثور در باره نزول آيات مربوط به افك در باره عائشه	137
موارد اشكال در اين روايت و روايات ديگرى كه از طرق عامه در اين باره نازل شده است	142
رواياتى از طرق شيعه كه بنا بر آنها داستان افك در باره ماريه قبطيه، و تهمت زننده عائشه بوده	145
اشكالاتى كه بر اين روايات نيز وارد است	147
روايات ديگرى در ذيل آيات مربوط به افك، قذف و آيه: الزاني لا ينكح	148
[سوره النور(24): آيات 27 تا 34]	151
ترجمه آيات	152
بيان آيات بيان آيات مربوط به دخول به خانه ديگران	153
دستور غض بصر و حفظ عورات و امر به حجاب دارى و آشكار نساختن مواضع زينت و	155
امر و تشويق به ازدواج و به عقد قرارداد جهت آزادى بردگان(مكاتبه)	157
بحث روايتى رواياتى در ذيل آيات مربوط به استيناس و استيذان در هنگام ورود به خانه ديگران	158
رواياتى در باره چشم فرو بستن از نگاه به نامحرم و حفظ فروج و	160
رواياتى در ذيل آيات مربوط به امر و تشويق به نكاح، مكاتبه با بندگان و نهى از اكراه كنيزان به زنا كارى	163
[سوره النور(24): آيات 35 تا 46]	165
ترجمه آيات	166
بيان آيات معنا و مفادى كه آيات: الله نور السماوات و الأرض... متضمن آنست	167
معناى نور و توضيح مراد از اينكه فرمود: خدا نور آسمان‌ها و زمين است 169	169
تمثيل نور خدا به نور چراغ(مثل نوره كمشكاة...) براى بيان تابش نور ايمان و معرفت بر قلوب مؤمنين	172
وصف حال كسانى كه در پرتو نور ايمان و معرفت، هيچ باز دارنده مستمر و موقتى آنان را از ياد مستمر و موقت خدا باز نمى‌دارد و	175
اشاره به اينكه تسبيح خدا مقدمه حصول معرفت، و حمد خدا بعد از حصول معرفت اوست جل و علا	176
وجه اينكه در جمله: رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله و إقام الصلاة هم الهاء تجارت و هم الهاء بيع نفى گرديده و بين ذكر خدا و اقامه نماز مقابله انداخته شده است	177
مقصود از اينكه درباره قيامت فرمود: تتقلب فيه القلوب	177
توضيح سه فراز اين آيه مباركه راجع به پاداش مؤمنان: ليجزيهم الله أحسن ما عملوا - و يزيدهم من فضله - و الله يرزق من يشاء بغير حساب	179
تشبيه اعمال غير مؤمنين به سرابى كه تشنه آن را آب مى‌پندارد و نكاتى كه اين تشبيه افاده مى‌كند	181
تشبيهى ديگر: اعمال كفار چون ظلمات متراكم و مضاعفى است كه دست خود را در آن نتوانند ديد	183
استدلال بر اينكه خدا نور آسمان‌ها و زمين است و در آيه: أ لم تر أن الله يسبح له من في السماوات و الأرض... و نكات و لطائفى كه در اين استدلال هست	185
اشاره به اينكه خداوند دو نور افاضه فرموده، يكى عام و شامل همه موجودات و ديگرى خاص مؤمنين، آن چنان كه او را دو رحمت است: عام و خاص	187
ذكر مواردى از خلقت و تدبير خداوند براى بيان اينكه مبدأ و مرجع امور مشيت خداى سبحان است	188
بحث فلسفى(در بيان اينكه خداوند علت تامه همه موجودات است - يخلق ما يشاء...)	191
بحث روايتى رواياتى در ذيل آيه نور(الله نور السماوات و الأرض...) و مفردات و جملات آن	193
بيان اينكه مضمون رواياتى كه مفردات آيه نور را به رسول خدا و اهل بيت(عليهم الصلاة و السلام) تطبيق مى‌كنند صرفا تطبيق است نه تفسير	195
چند روايت در باره: رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع	197
[سوره النور(24): آيات 47 تا 57]	199
ترجمه آيات	200
بيان آيات	201
ايمان به خدا و پيامبر6 و اطاعت خدا و رسول6 واجب و ملازم يكديگرند	201
بيان اينكه نفاق انگيزه اعراض پاره‌اى از مؤمنان ظاهرى از حكم و حكمت رسول الله6 بوده است	202
بر خلاف منافقان، مؤمنان در برابر حكميت و حكم خدا و رسول6 تسليم بوده مى‌گويند: سمعنا و أطعنا	205
منافقان سوگندهاى شديد ياد مى‌كنند كه از تو اطاعت مى‌كنند، بگو قسم مخوريد	206
رسول را وظيفه‌اى و شما را وظيفه‌اى است، نافرمانى بشما به او زيانى نمى‌رساند و پيروى از او مايه هدايت خود شما است	208
مراد از استخلاف مؤمنين صالح العمل در زمين و مقصود از مستخلفين قبل از ايشان در آيه: وعد الله الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات	209
مراد از تمكين دين و ديگر مفردات و جملات آيه شريفه	211
اختلاف شديد مفسرين پيرامون مورد نزول اين آيه و مفاد آن و بيان حق مطلب در اين باره	212
توضيح اينكه وعده استخلاف در آيه، جز با اجتماعى كه با ظهور مهدى7 بر پا مى‌شود با هيچ مجتمعى قابل انطباق نيست	215
بحث روايتى چند روايت در باره شان نزول آياتى كه حاكى از نفاق منافقان و اعراض آنان از حكميت و حكم رسول الله6 مى‌باشد	218
رواياتى در باره شان نزول و مفاد آيه: وعد الله الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم في الأرض	220
[سوره النور(24): آيات 58 تا 64]	224
ترجمه آيات	225
بيان آيات بيان آياتى كه متضمن پاره‌اى از احكام و آداب معاشرت است	226
معناى اينكه فرمود: فإذا دخلتم بيوتا فسلموا على أنفسكم	229
نهى از بى اعتنايى كردن به دعوت و فراخوانى رسول الله6 و شانه خالى كردن از احضار و تكليف او(لا تجعلوا دعاء الرسول...)	230
بحث روايتى(رواياتى در باره مفاد و شان نزول پاره‌اى از آيات گذشته)	232
(25) سوره فرقان مكى است و هفتاد و هفت آيه دارد(77)	237
[سوره الفرقان(25): آيات 1 تا 3]	237
ترجمه آيات	237
بيان آيات	237
توضيح آيه: تبارك الذي نزل الفرقان على عبده ليكون للعالمين نذيرا	238
اثبات ملك مطلق براى خداوند(له ملك السماوات و الأرض) و استنتاج فرزند و شريك نداشتن و انحصار خلقت، تقدير و تدبير در او عز و جل	241
نكوهش مشركين كه آلهه‌اى گرفتند كه خالق چيزى نبوده خود مخلوقند و مالك نفع و ضرر، و موت و حيات و نشورى نيستند	244
بحث روايتى(دو روايت در باره مقصود از تسميه قرآن به فرقان )	245
[سوره الفرقان(25): آيات 4 تا 20]	246
ترجمه آيات	247
بيان آيات حكايت طعنه‌ها و افتراءاتى كه كفار عرب در باره قرآن كريم به رسول الله6 زدند	248
تقرير و تبيين جوابى كه خداى تعالى به كفار داده است(قل أنزله الذي يعلم السر...)	250
طعنه كفار به پيامبر6 و انكار رسالت او با انكار جمع رسالت كه امرى غيبى است با نياز به ماديات: اكل طعام و مشى در اسواق	252
جواب خداى تعالى به اين احتجاج و انكار كفار	255
آنچه در رد رسالت گفتند بهانه‌هايى بيش نيست و مبدأ و منشا تكذيب رسول الله6 انكار قيامت است	257
مقايسه بين احوال دوزخيان و بهشتيان	259
اينكه اهل بهشت داراى مشيت مطلقند(لهم فيها ما يشاءون) به معناى خواستن عمل زشت و لغو و خارج از اراده و رضايت خداوند نيست	261
پاسخ معبودهاى كفار به سؤال خداى سبحان در قيامت از آنها: آيا شما اين بندگان مرا گمراه كرديد؟	262
معناى جمله كانوا قوما بورا كه در جواب آلهه به خداى سبحان آمده و رد استناد بعضى از مفسرين به اين جمله براى اثبات جبر، و شقاوت ذاتى كفار	263
جواب دوم به اشكالى كه به پيامبر6 كردند و گفتند: يأكل الطعام و يمشي في الأسواق با بيان اينكه پيامبران پيشين نيز چنين بودند	266
بحث روايتى روايتى در باره شان نزول آيه: و قالوا ما لهذا الرسول يأكل الطعام... و دو روايت در باره جهنم و ورود در آن	268
[سوره الفرقان(25): آيات 21 تا 31]	271
ترجمه آيات	271
بيان آيات	272
احتجاج ديگر كفار در رد رسالت رسول الله6: چرا ملائكه بر او نازل نشده، پروردگارمان را نمى‌بينيم	273
كفار ملائكه را مى‌بينند ولى به هنگام مرگ و در روزى كه بشارتى بر ايشان نيست و مى‌گويند حجرا محجورا	274
در آن روز به اعمال كافران مى‌پردازيم... فجعلناه هباء منثورا	277
معناى خير در آيه: أصحاب الجنة يومئذ خير مستقرا و أحسن مقيلا	278
توضيح اين تعبير از وقوع قيامت كه فرمود: يوم تشقق السماء بالغمام	279
بيان جمله: الملك يومئذ الحق للرحمن و وجه اينكه فرمود: قيامت بر كفار روزى بس دشوار است	280
آه و حسرت ظالم(منحرف از هدايت) در روز قيامت: يا ليتني اتخذت مع الرسول سبيلا، يا ويلتى ليتني لم أتخذ فلانا خليلا	281
بحث روايتى(رواياتى در باره حبط اعمال و در ذيل آيات گذشته مربوط به اهل جنت و نار)	284
[سوره الفرقان(25): آيات 32 تا 40]	287
ترجمه آيات	287
بيان آيات	288
بيان جمله: لو لا نزل عليه القرآن جملة واحدة و توضيح و تقرير طعنه و اعتراض ديگر كفار به قرآن از جهت تدريجى بودن نزول آن	288
توضيح اينكه در بيان علت و حكمت نزول تدريجى قرآن فرمود: كذلك لنثبت به فؤادك	290
وجوهى كه مفسرين در توجيه نزول تدريجى قرآن گفته‌اند و بيان ضعف آن وجوه	293
مفاد آيه: الذين يحشرون على وجوههم إلى جهنم... و وجوهى كه در معناى حشر بر وجوه گفته شده است	296
ياد آورى هلاك ساختن اقوام كافر پيشين: قوم موسى7، قوم نوح7، قوم عاد و ثمود و اصحاب الرس و اقوام بسيار ديگر	298
بحث روايتى(رواياتى در باره اصحاب رس و عذاب آنان و...)	301
[سوره الفرقان(25): آيات 41 تا 62]	305
ترجمه آيات	306
بيان آيات	307
مراد از معبود گرفتن هواى نفس و توضيحى در باره جمله: اتخذ إلهه هواه	308
نفى سمع و عقل از كفار و تشبيه آنان به چهار پايان بل هم أضل سبيلا	309
مفاد آيه شريفه: أ لم تر إلى ربك كيف مد الظل... كه متضمن تشبيه و تنظير جهل و ضلالت مردم و هدايت آنان به وسيله انبياء، به كشيدن سايه و... مى‌باشد	311
مقصود از اينكه فرمود با قرآن با دشمنان جهاد كن(جاهدهم به جهادا كبيرا)	315
تشبيه انقسام مردم به مؤمن و كافر، به آب دو دريا(يكى گوارا و ديگرى ناگوار) و به خلقت زن و مرد از نطفه	316
مقصود از استثناء إلا من شاء أن يتخذ إلى ربه سبيلا در آيه: قل ما أسئلكم عليه من أجر إلا من شاء	318
تنها وكيل و متصرف در امور بندگان خدا است كه داراى حيات و ملك و علم مطلق است	321
معناى جمله الرحمن فسئل به خبيرا و اقوال مختلف مفسرين در اين باره	322
بيان استغناء و تعزز خداوند در مقابل استكبار مشركين و تنظير روشنگرى عالم - روحانى و معنوى انسان‌ها با ارسال رسل، به روشنگرى عالم طبيعت با شمس و قمر	325
بحث روايتى(رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته)	327
[سوره الفرقان(25): آيات 63 تا 77]	329
ترجمه آيات	329
بيان آيات	330
صفات مؤمنين: تواضع و فروتنى، و برخورد سالم در مقابل برخورد زشت و لغو جاهلان با ايشان	331
معناى اينكه در وصف مؤمنان فرمود: لا يدعون مع الله إلها آخر با توجه به عقيده مشركان در باره عبادت خدا	333
توجيه مخلد بودن مرتكبين قتل، زنا و ربا در عذاب	334
وجوهى كه در معناى تبديل سيئات به حسنات(فأولئك يبدل الله سيئاتهم حسنات) گفته شده	335
حسنه يا سيئه بودن عمل منوط به آثار عمل است و تبديل سيئات به حسنات نيز به معناى تبديل آثار است	336
مراد از اينكه در باره مؤمنين فرمود: لا يشهدون الزور و إذا مروا باللغو مروا كراما	337
وصف ديگر عباد الرحمن: آيات خدا را كور كورانه و بدون معرفت و بصيرت نمى‌پذيرند	338
معناى اينكه ايشان از خداوند مى‌خواهند: ما را براى متقين امام قرار بده	339
معناى آيه شريفه: قل ما يعبؤا بكم ربي لو لا دعاؤكم	340
بحث روايتى(رواياتى در ذيل آيات گذشته مربوط به اوصاف مؤمنين، اسراف و اقتار، تبديل سيئات به حسنات و...)	341
(26) سوره شعراء مكى است و 227 آيه دارد	345
[سوره الشعراء(26): آيات 1 تا 9]	345
ترجمه آيات	345
بيان آيات	346
بيان غرض سوره مباركه شعراء و مكى بودن آن	346
معناى جمله: و ما كان أكثرهم مؤمنين و مفاد تعبير به ما كان	349
بحثى عقلى پيرامون علم(نقد و رد سخن جبريون كه براى اثبات جبر، به تعلق علم خدا به افعال بندگان استناد كرده‌اند)	350
بحث روايتى(روايتى در ذيل آيه: إن نشأ ننزل عليهم...)	353
[سوره الشعراء(26): آيات 10 تا 68]	354
ترجمه آيات	355
بيان آيات غرض اين آيات: مقايسه قوم خاتم الانبياء6 با قوم موسى و هارون، ابراهيم، نوح و	358
بيان اينكه جمله: فأرسل إلى هارون در گفتگوى موسى7 با خداى سبحان، حاكى از تعلل و شانه خالى كردن از مسئوليت نيست	360
معناى ذنب و مراد از اينكه موسى7 فرمود: و لهم علي ذنب	361
گفتگوى موسى7 با فرعون	363
مفاد جمله: و أنت من الكافرين كه در خطاب فرعون به موسى7 آمده است	364
پاسخ موسى7 به سه اشكال و اعتراض فرعون بر آن حضرت	365
مقصود از ضلالت در سخن موسى7: قال فعلتها إذا و أنا من الضالين	365
مراد از حكمى كه بعد از گريختن موسى7 از مصر به او داده شده(فوهب لي ربي حكما)	367
توضيح مفاد جمله: و جعلني من المرسلين و و تلك نعمة تمنها علي... كه در جواب موسى7 به فرعون آمده و وجوهى كه در اين باره گفته شده است	369
اشاره به معتقدات بت پرستان در باره خداى سبحان و ارباب و آلهه و علت اينكه فرعون گفت: رب العالمين چيست؟	372
تقرير و توضيح جواب موسى7 به سؤال فرعون كه در آن با استناد به وحدت تدبير در هستى، رب العالمين را معرفى نمود(قال رب السماوات و الأرض و ما بينهما...)	374
جواب دوم موسى7 به سؤال فرعون از حقيقت رب العالمين: قال ربكم و رب آبائكم الأولين	377
فرعون به موسى7 بر چسب ديوانگى مى‌زند و او را تهديد به زندان مى‌كند	379
موسى7 پيشنهاد اظهار معجزه مى‌كند و معجزه عصا و يد بيضاء را نشان مى‌دهد و فرعون او را متهم به توطئه مى‌كند	381
معارضه موسى7 با ساحران فرعونى و ايمان آوردن ساحران به رب العالمين و گفتگوى فرعون با ايشان	384
قسمت ديگر داستان موسى7: كوچ شبانه بنى اسرائيل از مصر و غرق و هلاك فرعون و فرعونيان	386
[سوره الشعراء(26): آيات 69 تا 104]	389
ترجمه آيات	390
بيان آيات	391
سؤال و جواب و محاجه ابراهيم7 با پدر و قوم خود در باره پرستش بت‌ها	392
توضيحى در باره حقيقت بت پرستى و اينكه بت به صورت قبله‌اى براى عبادت خداى سبحان نبوده است	392
ابراهيم7 رب العالمين را با وصف خلق و هدايت(تدبير) معرفى و توصيف مى‌كند(الذي خلقني فهو يهدين...)	396
وجه اينكه ابراهيم7 فرمود به مغفرت خدا طمع دارم، و مراد از خطيئه‌اى كه به خود نسبت داد	398
مقصود از حكم و الحاق به صالحين كه ابراهيم7 از پروردگار خود تقاضا كرد(رب هب لي حكما و ألحقني بالصالحين)	399
مراد از لسان صدق در آخرين در دعاى ابراهيم7: و اجعل لي لسان صدق في الآخرين	401
بيان اينكه سود نداشتن مال و فرزندان در قيامت نتيجه انحلال اجتماع مدنى و بطلان اسباب اعتبارى در آن روز است	403
وجوه مختلف در باره مفاد و نوع استثناى إلا من أتى الله بقلب سليم در آيه: يوم لا ينفع	404
فرجام بد مشركان و جنود ابليس در قيامت	406
بحث روايتى(رواياتى در باره لسان صدق في الآخرين ، استغفار ابراهيم7 براى پدر، قلب سليم، شفاعت و...)	408
[سوره الشعراء(26): آيات 105 تا 122]	412
ترجمه آيات	412
بيان آيات	413
وجه اينكه قوم نوح7 را مكذب همه مرسلين خوانده و فرموده است: كذبت قوم نوح المرسلين	414
در گفتگوى نوح7 با قوم خود، آنان ايمان آوردن افراد بى مال و مكنت به او را بر او خرده مى‌گيرند	415
نوح7 از خداوند مى‌خواهد بين او و قومش قضاى خود را براند	417
بحث روايتى(چند روايت در باره نوح7 و قوم او)	418
[سوره الشعراء(26): آيات 123 تا 140]	419
ترجمه آيات	419
بيان آيات	420
توبيخ قوم هود7 به خاطر اسراف در شهوت(ساختن بناهاى كاخ مانند براى تفاخر و تفريح) و افراط در غضب	421
انكار و تكذيب قوم هود7 و هلاك گرديدنشان	424
بحث روايتى روايتى در باره دعوت هود7 و روايتى در ذيل جمله: أ تبنون بكل ريع آية تعبثون	425
هر ساختمانى كه بنا گردد در روز قيامت وبال صاحب بنا است مگر به مقدارى كه چاره‌اى از آن نيست	425
[سوره الشعراء(26): آيات 141 تا 159]	427
ترجمه آيات	427
بيان آيات	428
نهى نمودن صالح7 قوم ثمود را از اطاعت امر مسرفان كه فساد مى‌كنند و اصلاح نمى‌كنند	429
توضيح اينكه نتيجه انحراف انسان از فطرت، فساد و افساد در زمين و بالمال عذاب و هلاك است	430
تكذيب و نافرمانى قوم ثمود و گرفتار شدنشان به عذاب الهى	432
[سوره الشعراء(26): آيات 160 تا 175]	434
ترجمه آيات	434
بيان آيات	435
توضيح ما خلق لكم كه در سخن لوط7 با قوم خود آمده، با بيان اينكه آميزش با همجنس بر خلاف نظام خلقت و فطرت انسان است	436
[سوره الشعراء(26): آيات 176 تا 191]	439
ترجمه آيات	439
بيان آيات اشاره به اينكه اصحاب اينكه چه كسانى بوده‌اند	440
بحث روايتى(دو روايت در باره رسالت شعيب7	442
[سوره الشعراء(26): آيات 192 تا 227]	444
ترجمه آيات	445
بيان آيات	446
معناى انزال و تنزيل و موارد استعمال آن دو در آيات قرآن كريم	447
توضيح و تفصيل معناى جمله: نزل به الروح الأمين على قلبك و بيان مراد از قلب، و چگونگى دريافت وحى به وسيله قلب	448
وجوه متعدد و بى پايه‌اى كه راجع به انزال وحى بر قلب پيامبر6 گفته شده است	450
معناى اينكه فرمود قرآن در كتب انبياى گذشته آمده بوده(انه لفى ذبر الاولين)	453
توضيح مراد از اينكه فرمود اگر قرآن را بر برخى از اعجمين نازل مى‌كرديم و بر آنها مى‌خواند بدان ايمان نمى‌آوردند	455
معناى آيه شريفه: كذلك سلكناه في قلوب المجرمين اين چنين قرآن را در دلهاى مجرمان عبور مى‌دهيم	457
ظالم نبودن خدا به چه معنا است؟	460
پاسخ خداى تعالى به اين افتراى مشركين كه مى‌گفتند محمد6 جنى دارد كه قرآن را برايش مى‌آورد	463
زندگى خاكى ملازم با تكليف است و عصمت انبياء: با مكلف بودن ايشان منافات ندارد	465
اشاره به اينكه در دعوت دينى استثناء و تبعيض راه ندارد(و أنذر عشيرتك الأقربين)	466
توضيح اينكه شياطين بر هر افاك اثيم نازل مى‌شوند	468
جواب به تهمت ديگرى كه مشركان بر پيامبر6 مى‌زدند و او را شاعر و كلام وحى را شعر مى‌خواندند	469
بحث روايتى روايات متعدد در باره آنچه كه پيامبر گرامى6 بعد از نزول آيه: و أنذر عشيرتك الأقربين انجام داد	471
پيمان برادرى و يارى بستن على7 با رسول الله6 بعد از انذار عشيره اقربين	475
رواياتى در باره شعر و شعراء و نزول آيه: و الشعراء يتبعهم الغاوون	477
(27) سوره نمل در مكه نازل شده است و(93) آيه دارد	480
[سوره النمل(27): آيات 1 تا 6]	480
ترجمه آيات	480
بيان آيات	480
با تكذيب معاد، انسان متحير، و اعمالش حبط و بلا اثر است	482
[سوره النمل(27): آيات 7 تا 14]	484
ترجمه آيات	484
بيان آيات	485
وجوه مختلف در باره مراد از كسى كه در آتش است كه در تكليم خداوند با موسى7 در طور(فلما جاءها نودي أن بورك من في النار...) آمده است	487
بيان عدم منافات بين تشبيه عصاى موسى7 بعد از القاء، به ثعبان مبين مار بزرگ و به جان مار كوچك	489
بيان اينكه ترس و گريختن موسى7 با ديدن تبديل عصا به مار، مذموم نبوده و توضيحى در باره جمله: إني لا يخاف لدي المرسلون و استثناى إلا من ظلم ثم بدل حسنا	490
[سوره النمل(27): آيات 15 تا 44]	492
ترجمه آيات	493
بيان آيات	495
نبوت و علم انبيا(ع) اكتسابى نيست و از ديگران به ارث هم نميبرند	496
مقصود از منطق الطير در سخن سليمان7 در مقام تحديث به نعمت: قال يا أيها الناس علمنا منطق الطير	497
طوايف مخصوص از جن و انس و طير لشكريان سليمان7 بوده‌اند	500
عدم منافات علم سليمان7 به منطق الطير با فهميدن كلام مورچه 502	502
سليمان7 در دعاى خود، الهام شكر نعمت، انجام عمل صالح و نيز صلاح ذاتى و نفسانى را مى‌طلبد	503
بيان آيات مربوط به داستان سليمان7 و هدهد و ملكه سبا و	505
معناى خب‌ء و مفاد آيه: ألا يسجدوا لله الذي يخرج الخب‌ء في السماوات و الأرض... و حجتى كه عليه پرستش آفتاب متضمن است	507
توضيح سخن ملكه بعد از ديدن نامه سليمان7: قالت يا أيها الملأ إني ألقي إلي كتاب	509
مشاوره ملكه با قوم خود در باره جنگ يا تسليم 512	512
سبائيان براى سليمان هديه مى‌فرستند و او هديه آنان را رد مى‌كند	514
آورده شدن تخت بلقيس به وسيله كسى كه عنده علم من الكتاب	516
ورود ملكه به دربار سليمان7 و ايمان آوردنش به رب العالمين	520
گفتارى پيرامون داستان سليمان(ع)	523
بحث روايتى	526
چند روايت در باره اسم اعظم و اينكه وصى سليمان7(آصف بن برخيا) اسم اعظم را مى‌دانسته و اشاره به وجوهى در باره آوردن تخت بلقيس قبل أن يرتد إليك طرفك	527
[سوره النمل(27): آيات 45 تا 53]	530
ترجمه آيات	530
بيان آيات	531
مقصود از تطير و طائر در گفتگوى صالح7 و قوم ثمود: قالوا اطيرنا بك و بمن معك	532
هم قسم شدن مفسدان براى قتل صالح7 و اهل او، و مكر خدا و هلاك ساختن آنان	534
[سوره النمل(27): آيات 54 تا 58]	536
ترجمه آيات	536
بيان آيات حكايت اجمالى داستان دعوت لوط7 و تكذيب قوم او و هلاكتشان	537
[سوره النمل(27): آيات 59 تا 81]	539
ترجمه آيات	540
بيان آيات	541
انتقال از داستانهاى انبياء و اقوامشان به زمان خاتم الانبياء و احتجاج با كفار زمان او6	542
توضيح اينكه دعاى شخص مضطر صادقانه است و دعاى صادقانه قطعا اجابت مى‌شود(أمن يجيب المضطر إذا دعاه و يكشف السوء)	545
بيان عدم منافات تقييد اجابت به مشيت خدا در جمله: فيكشف ما تدعون إليه إن شاء با استغراق مستفاد از أمن يجيب المضطر إذا دعاه	547
خليفه بودن انسان در زمين مستلزم كشف سوء او و رفع موانع از پيش پاى اوست	548
مقصود از اينكه فرمود: يبدؤا الخلق ثم يعيده و استفاده اينكه بطور كلى در عالم وجود بطلان و نيستى راه ندارد	550
نفى الوهيت آلهه مشركين از طريق نفى ربوبيت آنها و انحصار ربوبيت در خداى سبحان	551
برهانى ديگر بر ابطال الوهيت آلهه مشركين با بيان اينكه آنان علمى به غيب و قيامت ندارند	552
توصيف بى خبرى و استبعاد و انكار مشركين نسبت به قيامت	553
معناى آيه: قل عسى أن يكون ردف لكم بعض الذي تستعجلون و مفاد كلمه عسى و امثال آن در كلام خداى تعالى	556
بحث روايتى	559
روايتى كه در آن از جمله: و يجعلكم خلفاء الأرض وجوب مطلق فرمانبرى از خليفه(حاكم) استفاده شده و بيان مجعول بودن آن	560
نقل و رد روايتى راجع به اينكه پيامبر6 علم غيب نداشته و	562
[سوره النمل(27): آيات 82 تا 93]	564
ترجمه آيات	564
بيان آيات	565
مقصود از قول و اخراج جنبنده‌اى از زمين كه با مردم سخن مى‌گويد	566
مراد از آيات و حشر فوجى از هر امت در آيه: و يوم نحشر من كل أمة فوجا ممن يكذب بآياتنا	568
مقصود از نفخ در صور در آيه: و يوم ينفخ في الصور ففزع من في السماوات و من في الأرض... كدام نفخه است؟	573
وجه اينكه تخريب و ويرانى عالم - با پيدايش قيامت - را صنع متقن خود خواند(صنع الله الذي أتقن كل شي‌ء)	575
حمل آيه: و ترى الجبال تحسبها جامدة و هي تمر مر السحاب بر حركت جوهرى و بر حركت انتقالى زمين	577
من مامور به عبادت خدا و تلاوت قرآن هستم و بس، هر كه ايمان آورد براى خود و هر كه گمراه گشت عليه خود	578
بحث روايتى رواياتى در باره مراد از دابة من الأرض در آيه: و إذا وقع القول عليهم أخرجنا لهم دابة من الأرض	581
چند روايت راجع به مراد از حسنه در آيه: من جاء بالحسنة فله خير منها	582

نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 585

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست