نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 503
ولى از آنچه كه ما درباره منطق طير گفتيم تمامى
اين موهومات را از بين مىبرد، علاوه بر اين سياق آيات به تنهايى در دفع آنها كافى
است.
[سليمان 7 در دعاى خود، الهام شكر نعمت، انجام عمل
صالح و نيز صلاح ذاتى و نفسانى را مىطلبد]
(وَ قالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ
الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَ عَلى والِدَيَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً
تَرْضاهُ)- كلمه اوزعنى از باب افعال ماده وزع است كه
مصدرش ايزاع مىشود، به معناى الهام.
حضرت سليمان (ع) وقتى سخن مورچه را شنيد، از شدت سرور و ابتهاج تبسمى
كرد، كه خدا تا چه حد به او إنعام فرموده، و كارش را به كجا كشانيده؟ نبوت و علم
منطق طير، و ساير حيوانات، و ملك و سلطنت، و لشكريانى از جن و انس و طير، به او
ارزانى داشته، لذا از خدا در خواست مىكند كه شكر نعمتهايش را به وى الهام فرمايد،
و موفقش كند به كارهايى كه مايه رضاى او باشد.
و به اين حد اكتفاء نكرد، بلكه در درخواست خود، شكر نعمتهايى را هم
كه به پدر و مادرش ارزانى داشته اضافه كرد، چون إنعام به پدر و مادر او به يك معنا
إنعام به او نيز هست، زيرا وجود فرزند از آن پدر و مادر است، و خداى تعالى به پدر
او داوود، نبوت و ملك و حكمت و فصل الخطاب، و نعمتهايى ديگر انعام كرده بود و به
مادر او نيز همسرى چون داود و فرزندى چون خود او ارزانى داشته بود، و او را نيز از
اهل بيت نبوت قرار داده بود.
و از همين كلام آن جناب معلوم مىشود كه مادرش نيز از اهل صراط
مستقيم بوده است، آن اهلى كه خدا به ايشان انعام كرده، پس ساحت او مقدس و مبرا است
از آنچه تورات به وى نسبت داده،- البته نه تورات نازل بر موسى بلكه توراتى كه فعلا
موجود است- و مىگويد: مادر سليمان زن اورياء بوده، كه داوود با او زنا كرد و آن
گاه نقشه كشتن اوريا را كشيد و او را به بعضى جنگها فرستاد تا كشته شد و همسر او
را جزو زنان خود در آورد و سليمان از او پديد آمد.
و اهل صراط مستقيم يكى از چهار طايفهاى هستند كه نامشان در آيه(الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ
النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ)[1] آمده است.
و جمله(وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً
تَرْضاهُ) عطف است بر جمله(أَنْ أَشْكُرَ
نِعْمَتَكَ) و جمله مذكور درخواستى است كه از درخواست توفيق بر عمل صالح مهمتر و
داراى مقامى بلندتر است، براى اين كه توفيق، اثرش در اسباب و وسائل خارجى و رديف
شدن آن بر طبق سعادت
[1] كسانى كه خدا بر آنها نعمت داده،( عبارتند) از پيامبران و
صديقان و شهداء و صالحين. سوره نساء، آيه 69.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 15 صفحه : 503