كه در اين عبرتى هست ولى بيشترشان مؤمن نيستند (8).

همانا پروردگارت نيرومند و رحيم است (9).

بيان آيات‌

[بيان غرض سوره مباركه شعراء و مكى بودن آن‌]

غرض از اين سوره، تسليت خاطر رسول خدا 6 است از اينكه قومش او را و قرآن نازل بر او را تكذيب كرده بودند و او آزرده شده بود و همين معنا از اولين آيه آن كه مى‌فرمايد:(تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْمُبِينِ) بر مى‌آيد. آرى كفار قريش يك بار او را مجنون خواندند، بار ديگر شاعر، و اين آيات علاوه بر تسليت خاطر آن جناب، مشركين را تهديد مى‌كند به سرنوشت اقوام گذشته و به اين منظور چند داستان از اقوام انبياى گذشته يعنى موسى و ابراهيم و نوح و هود و صالح و لوط و شعيب (ع) و سرنوشتى كه با آن روبرو شدند و كيفرى كه در برابر تكذيب خود ديدند نقل كرده است تا آن جناب از تكذيب قوم خود دل سرد و غمناك نگردد و نيز قوم آن جناب از شنيدن سرگذشت اقوام گذشته عبرت بگيرند.

و اين سوره از سوره‌هاى پيشين مكى است، يعنى از آنهايى است كه در اوايل بعثت نازل شده به شهادت آيه‌(وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ)[1] كه مى‌دانيم مشتمل بر ماموريت آن جناب در اول بعثت است و در اين سوره واقع است و چه بسا از قرار گرفتن آيه مزبور در اين سوره و آيه‌(فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ)[2] در سوره حجر و مقايسه مضمون آن دو با يكديگر تخمين زده شود كه اين سوره جلوتر از سوره حجر نازل شده است.

مطلب ديگر اينكه، از سياق همه آيات اين سوره بر مى‌آيد كه تمام آن مكى است، ليكن بعضى‌[3] از مفسرين پنج آيه آخر آن را و بعضى‌[4] ديگر تنها آيه‌(أَ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ آيَةً أَنْ يَعْلَمَهُ عُلَماءُ بَنِي إِسْرائِيلَ) را استثنا كرده و گفته‌اند كه اينها در مدينه نازل شده است، كه به زودى در اين باره بحث خواهيم كرد.

(طسم تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْمُبِينِ) لفظ تلك- آن اشاره است به آيات كتاب كه قبلا نازل شده و آنچه بعدا با نزول سوره نازل مى‌شود و اگر با لفظى اشاره آورد كه مخصوص اشاره به دور است، براى اين است‌

[1] و بترسان خويشان نزديك خود را. سوره شعراء، آيه 214.

[2] پس تو با صداى بلند( به مردم برسان) آنچه را كه مامورى. سوره حجر، آيه 94.

[3] ( 3 و 4) روح المعانى، ج 19، ص 58.

[4] ( 3 و 4) روح المعانى، ج 19، ص 58.