قدرت نداشتن بتها بر نفع و ضرر رساندن به پرستندگان، مطلبى است و ضرر داشتن بت‌پرستى كه همان بدبختى دائمى و عذاب هميشگى است، مطلبى ديگر.

(وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا مُبَشِّراً وَ نَذِيراً ) يعنى ما در رسالت تو غير از تبشير و انذار تكليفى به گردنت نگذاشته‌ايم پس اگر اينان معاند پروردگار خويشند و با دشمن او، يعنى با شيطان همكارى مى‌كنند، تو تقصيرى ندارى و ايشان خداى را خسته و ناتوان نمى‌كنند و جز به خود مكر و دشمنى نمى‌كنند. اين آن معنايى است كه از سياق استفاده مى‌شود.

پس بنا بر اين، جمله‌(وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا مُبَشِّراً وَ نَذِيراً)، فصلى است از كلام، نظير جمله‌(أَ فَأَنْتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكِيلًا) در فصل سابق.

و از همين جا خوب روشن مى‌شود اينكه بعضى‌[1] از مفسرين آيه را تسليت براى رسول خدا 6 گرفته و گفته‌اند: مراد اين است كه ما تو را تنها مبشر مؤمنين و منذر كافرين فرستاديم، پس ديگر درباره ايمان نياوردن كفار غم مخور صحيح نيست.

(قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَنْ شاءَ أَنْ يَتَّخِذَ إِلى‌ رَبِّهِ سَبِيلًا) ضمير در عليه به قرآن بر مى‌گردد، بدين جهت كه تلاوت آن از ناحيه رسول خدا 6 براى كفار، همان تبليغ رسالت است، هم چنان كه فرمود:(إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى‌ رَبِّهِ سَبِيلًا)[2] و نيز فرمود:(قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ)[3].

[مقصود از استثناء(إِلَّا مَنْ شاءَ أَنْ يَتَّخِذَ إِلى‌ رَبِّهِ سَبِيلًا) در آيه:(قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَنْ شاءَ ...)]

جمله (إِلَّا مَنْ شاءَ أَنْ يَتَّخِذَ إِلى‌ رَبِّهِ سَبِيلًا) استثنايى است منقطع (يعنى بدون مستثنا منه)، ولى در معنا، استثناى متصل است، چون در معناى اين است كه فرموده باشد:

الا ان يتخذ الى ربه سبيلا من شاء ذلك [4] نظير آيه‌(يَوْمَ لا يَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ)

[1] ابن كثير، ج 5، ص 160 و مجموعة من التفاسير، ج 4، ص 452.

[2] اين قرآن تنها تذكر است، حال هر كه مى‌خواهد راهى به سوى پروردگار خويش باز كند.

سوره مزمل، آيه 19. سوره دهر، آيه 29.

[3] بگو من در مقابل اين قرآن اجرى از شما نمى‌خواهم، و خود راى هم به زحمت نمى‌اندازم، اين جز تذكرى براى عالميان نيست. سوره ص، آيه 86 و 87.

[4] من از شما در برابر اين قرآن اجرى نمى‌خواهم مگر اينكه به سوى پروردگارش هر كه بخواهد راهى بگيرد.