ترجمه تفسیر المیزان - علامه طباطبایی

نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 1 صفحه : 671

مقدمه مؤلف(در توضيح روش تفسيرى كتاب)	7
معنى تفسير و تاريخچه آن	7
روش تفسيرى طبقات اول و دوم مفسرين و بيان علل اختلاف روش اهل علم در تفسير قرآن پس از رسول خدا6	8
روش تفسيرى محدثين و انتقاد آن	9
اشاره به روش متكلمين در تفسير قرآن و بيان فرق بين تفسير و تطبيق	10
روش فلاسفه مشاء و اشراقى و متصوفه در تفسير قرآن و رد بر آنها	11
وضع تفسير در قرن حاضر و پيدايش روش تفسير قرآن بر مبناى علوم طبيعى و اجتماعى	12
نظر مسلمان نماهاى پيرو اين روش درباره روايات	13
روش اينها نيز تطبيق است نه تفسير	13
نقص و انحراف مشترك تمام مسلك‌هاى تفسيرى ياد شده و لازمه اين نقص	13
مفاهيم آيات قرآنى بدون ابهام و اغلاق است و منشا اختلافات، اختلاف در مصاديق است	13
توضيح و تحقيق درباره علت سبقت معانى مادى كلمات وضع شده به ذهن	14
دلالت الفاظ موضوعه با تغيير شكل موضوع له تغيير نمى‌يابد	16
جمود مقلدين از اصحاب حديث به ظواهر آيات و رد بر آنها	16
دو راهى استفاده از علم براى درك حقائق قرآن و جمود به ظواهر آن	17
دو روش براى فهم حقائق قرآن از راه ابحاث علمى و روش مقبول از اين دو	17
طريقه‌اى كه رسول خدا6 و ائمه اهل البيت(ع) در تفسير قرآن سلوك كرده‌اند	18
پيروى ما از روش آنان و ذكر جهات و محورهاى مورد بحث در اين تفسير	20
(1) سوره حمد	23
[سوره الفاتحة(1): آيات 1 تا 5]	24
ترجمه آيات	24
بيان سبب ابتداء به بسم الله	24
آغاز نمودن اعمال و گفتار با نام خدا ادب است و عمل را خدايى و نيك فرجام مى‌كند	25
غرض از سراسر قرآن يك امر است و آن هدايت، اين يك امر با نام خدا آغاز شده	26
علت ابتداء هر سوره با بسم الله	26
معنى و موارد استعمال لفظ اسم	27
توضيح لفظ جلاله الله	28
معنى رحمن و رحيم و فرق آن دو	29
معنى حمد و فرق آن با مدح	30
استشهاد بر اينكه جنس حمد و همه حمد از آن خدا است	31
بيان اينكه خدا از حمد حامدان منزه است و دليل آن	32
معنى رب مالك مدبر	33
معنى مالكيت و تقسيم آن به حقيقى و اعتبارى	33
مالكيت خدا حقيقى است و ملك حقيقى جدا از تدبير متصور نيست	34
معنى عالمين	34
فرق بين مالك و ملك و اينكه قرائت ملك يوم الدين بنظر بهتر مى‌رسد	35
بحث روايتى شاهد احاديثى در باره معنى بسم الله و جزء قرآن بودن آن و معنى رحمن و رحيم و حمد خدا...)	36
بحث فلسفى بيان عقلى اينكه هر ثناء و حمدى به حمد خدا منتهى مى‌شود	38
بيان	39
فرق بين عبوديت عبد در برابر مولى و عبوديت بندگان نسبت به خدا	40
وجه تقدم مفعول در إياك نعبد و إياك نستعين	40
شرائط كمال عبادت و اوصاف عبادت حقيقى	42
[سوره الفاتحة(1): آيات 6 تا 7]	44
ترجمه آيات	44
بيان	44
معنى صراط	44
چند مقدمه براى توضيح و تفسير آيه اهدنا الصراط المستقيم	45
راه بسوى خدا دو گونه است: دور و نزديك	46
تقسيم ديگرى براى راه بسوى خدا	46
سبيل مؤمنين نيز تقسيمات و درجاتى دارد	47
ضلالت، شراك و ظلم در خارج يك مصداق دارند	47
موارد استعمال صراط و سبيل در قرآن و فرق آن دو	49
مثل صراط مستقيم نسبت به سبيل‌هاى خدا مثل روح است نسبت به بدن	51
معنى صراط مستقيم با نتيجه گيرى از مقدمات ذكر شده و با توجه به معنى كلمه مستقيم	52
پنج نكته در باره صراط مستقيم	53
تحقيق در باره معنى هدايت در اهدنا الصراط المستقيم	54
آيا طلب هدايت توسط نماز گزار تحصيل حاصل نيست؟	57
پاسخ عجيب برخى مفسرين و اشكال وارد بر آنان	58
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته)	60
اقسام عبادت	60
معنى اهدنا الصراط المستقيم و پاسخ ضمنى به شبهه تحصيل حاصل	61
مراد از الذين أنعمت عليهم	62
روايتى از رسول خدا6 در باره سوره حمد و فضيلت آن	62
بيان ويژگى‌هاى سوره حمد و مقايسه آن با آنچه مسيحيان در نماز مى‌خوانند	64
سخن عجيب گوستاولوبون	65
بحث روايتى ديگر	65
چند روايت درباره مراد از صراط مستقيم	65
توضيح اصطلاح جرى يعنى تطبيق كلى بر مصداق بارز	66
(2) سوره بقره مشتمل بر دويست و هشتاد و شش آيه(286)	68
[سوره البقرة(2): آيات 1 تا 5]	68
ترجمه آيات	68
بيان قسمت‌هاى عمده حقائق بيان شده در اين سوره مباركه	69
متقين داراى دو هدايتند هم چنان كه كفار و منافقين در دو ضلالت مى‌باشند	69
هدايت اول متقين از سلامت فطرت و هدايت دوم از ناحيه قرآن و فرع بر هدايت اول است	69
معنى ايمان	72
اشاره به مراتب ايمان	73
معنى غيب و ايمان به غيب	73
وجه تعبير به ايقان در و بالآخرة هم يوقنون	73
بحث روايتى(شامل دو روايت در باره غيب و انفاق در آيه كريمه)	74
بحث فلسفى(پيرامون اعتماد به غير ادراكات حسى و پاسخ به دانشمندان حس‌گرا)	75
بحث فلسفى ديگر(در اثبات وجود علم و رد بر سوفسطائيان و شكاكان)	77
شبهه ماديون در وجود علم و رد بر آنها و اثبات تجرد و غير مادى بودن علم و ادراك	80
[سوره البقرة(2): آيات 6 تا 7]	82
ترجمه آيات	82
بيان	82
مراد از الذين كفروا كدام دسته از كفارند؟	82
بحث روايتى(شامل روايتى از امام صادق(ع) در باره وجود كفر)	83
[سوره البقرة(2): آيات 8 تا 20]	86
ترجمه آيات	87
بيان	87
دو مثل در شرح وضع و حال منافقين	88
[سوره البقرة(2): آيات 21 تا 25]	90
ترجمه آيات	90
بيان	91
اعجاز و ماهيت آن	93
اعجاز قرآن	93
اعجاز قرآن فقط از نظر اسلوب كلام يا جهتى ديگر از جهات، به تنهايى نيست	94
عموميت اعجاز قرآن براى تمامى افراد انس و جن	95
تحدى قرآن به علم	98
تحدى بكسى كه قرآن بر وى نازل شده	99
تحدى قرآن كريم به خبرهايى كه از غيب داده	101
تحدى قرآن به اينكه اختلافى در آن نيست	103
اشكال بر ادعاى عدم اختلاف در قرآن و پاسخ آن	105
رفع شبهه در باره نسخ كه در قرآن صورت گرفته	105
تحدى قرآن به بلاغت	106
نمونه‌هايى از معارضاتى كه با قرآن شده	108
دو شبهه پيرامون اعجاز بلاغت قرآن	108
اعتقاد به صرف درباره معجزه بودن قرآن	110
نادرستى اعتقاد به صرف	110
پاسخ به دو شبهه ياد شده و توضيح اينكه چگونه بلاغت قرآن معجزه است	111
حق يكى است و چون قرآن حق است ميان اجزاء آن اختلاف نيست	114
معجزه در قرآن بچه معنا است؟ و چه چيز حقيقت آن را تفسير مى‌كند؟	115
اثبات بى‌پايگى سخنان عالم نمايانى كه در صدد تاويل آيات داله بر وقوع معجزه، بر آمده‌اند در چند فصل	116
1 - قرآن قانون عليت عمومى را مى‌پذيرد	116
2 - قرآن حوادث خارق عادت را مى‌پذيرد	117
دو فرق بين وقايع عادى و معجزه خارق عادت	118
كارهاى خارق العاده و توجيه علماء روانكاو از آنها	118
معجزه و خوارق عادات نيز مستند به علل و اسباب هستند	119
3 - قرآن در عين اينكه حوادث مادى را بعلل مادى نسبت ميدهد بخدا هم منسوب ميدارد	123
4 - قرآن كريم براى نفوس انبياء تاثيرى در معجزات قائل است	124
5 - قرآن كريم همانطور كه معجزات را بنفوس انبياء نسبت ميدهد،	126
بيان اينكه اراده و فعل انسان موقوف به اراده و فعل خدا است	126
6 - قرآن معجزه را به سببى نسبت ميدهد كه هرگز مغلوب نميشود	127
تفاوت بين سحر و معجزات و كرامات	128
اشكال بر حجيت معجزه	128
بيان جهت اعجاز معجزات و پاسخ به اشكال مذكور	129
7 - قرآن كريم معجزه را برهان بر حقانيت رسالت ميداند، نه دليلى عاميانه	129
دو نوع عكس العمل مردم در انكار دعوى انبياء(ع)	131
در خواست معجزه بعنوان حجت و شاهد از انبياء براى پذيرش دعوت آنها	133
انحراف جمعى از اهل علم معاصر با تفسير مادى حقائق دينى و از آن جمله معجزه	135
بيان آيات	138
توضيح فاتقوا النار التي وقودها الناس و الحجارة	138
بحث روايتى(شامل يك روايت در باره ازدواج مطهره )	139
[سوره البقرة(2): آيات 26 تا 27]	140
ترجمه آيات	140
بيان	141
يك مرحله از ضلالت و كورى از باب مجازات زشت كارى و فسق آدمى است	141
پاره‌اى از احوال و اوصاف دو طائفه هدايت شدگان و گمراهان	141
حيات و زندگى سه گانه انسان و تاثر زندگى متاخر از زندگى متقدم	142
استشهاد به چند آيه براى اثبات تبعيت حكم حيات اخروى از حيات دنيوى	142
معنى فسق	144
بحثى پيرامون مسئله معروف جبر و تفويض	145
مالكيت مطلقه خداوند	145
معيارها و اساس قوانين عقلايى معيار و اساس احكام و قوانين شرعى است	147
روش عقلاء در قانونگذارى	148
اگر خداى سبحان بندگان را به اطاعت يا معصيت مجبور كرده باشد	148
اضلال منسوب به خدا، اضلال بعنوان مجازات است	149
تفويض نيز با تشريع سازگار نيست	149
بحث روايتى(پيرامون روايات قضا و قدر و امر بين الامرين)	150
توضيح و تحقيق در زمينه قضا و قدر و جبر و تفويض	151
كيفيت تعلق اراده الهيه بر افعال انسانها	153
عقيده معتزله در تفويض، و ذكر مثالى براى روشن شدن امر بين الامين	155
خلقت و حسن متلازمند و آنچه عمل را گناه مى‌كند امرى است عدمى	157
طرق عديده استدلال بر رد جبر و تفويض در روايات و اخبار	161
بحث فلسفى	163
فعل اضطرارى و فعل ارادى	163
تقسيم فعل ارادى به اختيارى و اجبارى	165
استدلال بر رد جبر و تفويض از طريق برهان عليت	166
رد نظر فلاسفه مادى كه جبر را به تمام نظام طبيعى راه داده‌اند	169
[سوره البقرة(2): آيات 28 تا 29]	170
ترجمه آيات	170
بيان	170
مراد از دو مرگ و دو حيات	171
صراط انسان در مسير وجودش و وسعت شعاع عمل او در عالم	174
مبدأ حيات دنيوى انسان	174
دو طريق سعادت و شقاوت در مسير رجعت بسوى خدا	175
[سوره البقرة(2): آيات 30 تا 33]	176
ترجمه آيات	176
بيان	177
سؤال ملائكه از خداوند در باره استخلاف انسان	177
عموميت خلافت انسان و اينكه منظور از خلاف در آيه جانشينى خدا در زمين است	178
نداشتن ملائكه شايستگى خلافت را	179
مراد از علم به اسماء و اينكه مسميات، حقائق و موجودات خارجى و داراى حيات و علم بوده‌اند	180
ابليس قبل از بوجود آمدن صحنه خلقت آدم كافر بوده	182
بحث روايتى(شامل رواياتى در باره قصه آدم ع )	183
[سوره البقرة(2): آيه 34]	187
ترجمه آيه	187
بيان	187
دو وجه در معنى و ما كنتم تكتمون	187
حكم سجده براى غير خدا	188
سجده عبادت ذاتى نيست	189
بحث روايتى(شامل رواياتى در باره قصه خلقت آدم و سجده ملائكه و اباء ابليس...)	190
[سوره البقرة(2): آيات 35 تا 39]	193
ترجمه آيات	193
بيان	194
مواردى در قرآن كه مساله بهشت آدم و داستان آن آمده	194
منظور اصلى از خلقت آدم سكونت در زمين بوده	196
علت بيرون شدن از بهشت	197
مراد از عهد خدا با آدم	197
نتيجه توجه به عهد خدا	198
نتيجه غفلت از عهد خدا	199
آدم و همسرش شيطان را ميديدند هم چنان كه انبياء(ع) او را مى‌ديدند	201
ذريه آدم، در حكم با آدم شريكند	203
قصه اسكان آدم و همسرش در بهشت و هبوط آنها، مثلى است براى مجسم ساختن وضع انسان	203
توبه عبد بين دو توبه خدا واقع است	204
مگر پيامبر هم گناه مى‌كند؟	207
مخالفت نهى ارشادى گناه نيست	208
معنى ظلم و عصيان و غوايت آدم	209
پس چرا آدم توبه كرد؟	210
بحث روايتى بهشت آدم بهشت دنيايى بوده	210
ابليس چگونه خود را به آدم و همسرش رساند؟	212
داستان آدم بنقل تورات	213
مگر بهشت مقام قرب و نزاهت نيست و مگر در باره بهشت نيامده كه در آن لغو و گناه نيست؟ شيطان چگونه دو باره به بهشت راه يافت	215
درخت نهى شده چه درختى بود؟	216
رواياتى در باره قصه آدم در بهشت و هبوط او	218
[سوره البقرة(2): آيات 40 تا 44]	226
ترجمه آيات	226
بيان	227
[سوره البقرة(2): آيات 45 تا 46]	228
ترجمه آيات	228
بيان	228
استعانت به صبر و صلاة	228
وجه استعمال كلمه ظن در الذين يظنون أنهم ملاقوا ربهم	229
بحث روايتى(شامل رواياتى در باره استعانت از صبر و صلاة و مراد از صبر و...)	230
[سوره البقرة(2): آيات 47 تا 48]	232
ترجمه آيات	232
بيان	232
نظام زندگى دنيا بر اساس اسباب و وسائط و شفعاء مى‌گردد	232
اين توهم خرافى كه نظام حيات اخروى نيز بر مبناى اسباب و مسببات مادى است	233
رد اين خرافات و بيان قطع روابط و سنن دنيوى مانند واسطه‌گرى در آخرت	233
اثبات شفاعت در دسته‌اى ديگر از آيات قرآن	235
طريق جمع بين دو دسته آيات	236
اثبات شفاعت براى غير خدا، به اذن خدا نه مستقلا	237
چند فصل در باره شفاعت و متعلقات آن	238
1 - شفاعت چيست؟(تجزيه و تحليل معنى شفاعت)	238
شفاعت تكوينى و تشريعى	241
2 - اشكالهايى كه در مسئله شفاعت بنظر مى‌رسد، و پاسخ از آنها	244
اشكال اول مخالفت شفاعت با حكم اولى خداوند	245
اشكال دوم مخالفت شفاعت با سنت الهيه - نقض غرض - ترجيح بلا مرجح	246
اشكال سوم شفاعت مستلزم دگرگونى در علم و اراده خدا كه محال است مى‌باشد	248
اشكال چهارم اشكال چهارم: وعده شفاعت دادن باعث جرأت مردم بر معصيت مى‌شود	250
اشكال پنجم اشكال پنجم: هيچيك از عقل و كتاب و سنت دلالت بر شفاعت نمى‌كنند	252
اشكال ششم قرآن كريم دلالت صريح بر رفع عقاب بوسيله شفاعت ندارد	254
اشكال هفتم آيات مربوط به شفاعت از متشابهات‌اند و بايد مسكوت گذاشته شوند	255
3 - شفاعت در باره چه كسانى جريان مى‌يابد؟	256
4 - شفاعت از چه كسانى صادر ميشود؟	260
اقسام شفاعت و شفعاء	260
5 - شفاعت به چه چيز تعلق مى‌گيرد؟	263
6 - شفاعت چه وقت فائده ميبخشد؟	263
بحث روايتى(شامل رواياتى در باره شفاعت و شفعاء)	265
اميد بخش‌ترين آيه قرآن	267
معنى رضا در آيه كريمه و لسوف يعطيك ربك فترضى	269
بحث فلسفى در بيان سعادت و شقاوت و رابطه اعمال با آنها و ترتب مجازات بر اعمال	277
بحث اجتماعى در باره حكومت و قانون و بررسى شفاعت از نظر اجتماعى	279
[سوره البقرة(2): آيات 49 تا 61]	284
ترجمه آيات	285
بيان توضيح و بيان آيات مربوط به بني اسرائيل	286
[سوره البقرة(2): آيه 62]	292
ترجمه آيه	292
بيان	292
ايمان ظاهرى و ايمان واقعى	292
بحث روايتى	294
بحث تاريخى(در باره صابئين	294
[سوره البقرة(2): آيات 63 تا 74]	298
ترجمه آيات	299
بيان	299
بر داشتن كوه بمنظور اكراه مردم نبوده	300
نمى‌شود به خدا نسبت اميد داد	300
نكاتى كه باعث بيان داستان گاو بنى اسرائيل با اسلوب مخصوص شده	301
داستان گاو در تورات	303
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته و در باره داستان گاو بنى اسرائيل)	308
بحث فلسفى(در باره دو معجزه: زنده كردن مردگان و مسخ)	310
بحث علمى و اخلاقى(در باره رفتار و اخلاق بنى اسرائيل)	315
در زندگى اجتماعى، انسان ناچار از تقليد است	318
[سوره البقرة(2): آيات 75 تا 82]	320
ترجمه آيات	321
بيان	321
ريشه مادى عقائد يهود	323
بحث روايتى(شامل دو روايت در باره جمعى از يهود و مراد از سيئه)	326
[سوره البقرة(2): آيات 83 تا 88]	327
ترجمه آيات	328
بيان	328
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل و قولوا للناس حسنا )	331
[سوره البقرة(2): آيات 89 تا 93]	333
ترجمه آيات	334
بيان	334
بيان آيات، متضمن محاجه با يهود	334
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته)	336
توطن يهود در مدينه و اطراف آن و انكار و تكذيب آنها پيامبر6 را	336
مناقشه بعضى از مفسرين در قسم دادن خدا به حق رسول الله6 و رد آن	338
[سوره البقرة(2): آيات 94 تا 99]	341
ترجمه آيات	341
بيان ادامه محاجه با يهود و اثبات دروغگويى آنان و ترسشان از مرگ	342
بصير يعنى عالم به ديدنى‌ها	344
بحث روايتى(شامل روايتى در باره دشمنى يهود با جبرئيل)	346
كيفيت خواب رسول الله6	347
[سوره البقرة(2): آيات 100 تا 101]	348
ترجمه آيات	348
بيان	348
[سوره البقرة(2): آيات 102 تا 103]	350
ترجمه آيات	350
بيان	351
اختلاف عجيب مفسرين در تفسير آيه 102	351
تفسير آيه از نظر ما	353
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيه 102 پيرامون سحر)	356
ذكر چند روايت و بيان ضعف و سستى آنها	358
كلام در باب جعل حديث و نظر بعضى مردم غرب زده و بعضى از اهل حديث در باره روايات و راه تشخيص صحيح از سقيم	360
بحث فلسفى در باره تاثير اراده در افعال خارق العاده، سحر، كهانت و احضار ارواح)	363
بحث علمى(درد در علوم عجائب و غرائب)	367
[سوره البقرة(2): آيات 104 تا 105]	369
ترجمه آيات	369
بيان	369
مراد از الذين آمنوا در قرآن و تفاوت آن با مؤمنين	370
خطاب به الذين آمنوا تشريفى است و با عموميت تكليف منافات ندارد	373
معنى كلمه راعنا نزد يهود	373
مراد از اهل الكتاب در آيه 105	374
بحث روايتى(شامل روايتى از رسول خدا در باره رأس مصاديق الذين آمنوا على 7)	375
[سوره البقرة(2): آيات 106 تا 107]	376
ترجمه آيات	376
بيان	376
معنى نسخ و مراد از نسخ آيه	377
مفهوم آيت و اقسام آيات الهى	378
اشاره به دو اعتراض بر مساله نسخ و استنباط پاسخ آنها از آيه كريمه	378
پنج نكته پيرامون نسخ	381
آيات منسوخه نوعا لحنى دارند كه مى‌فهمانند بزودى نسخ خواهند شد	381
فراموشاندن(نساء) آيه‌اى از آيات خدا شامل رسول خدا نميشود	382
بحث روايتى(شامل رواياتى در باره وقوع نسخ در مواردى از كلام الله)	384
[سوره البقرة(2): آيات 108 تا 115]	387
ترجمه آيات	388
بيان	388
بيان جمله لله المشرق و المغرب	390
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل جمله فأينما تولوا فثم وجه الله )	391
دو قاعده در معارف قرآنى	392
[سوره البقرة(2): آيات 116 تا 117]	393
ترجمه آيات	393
بيان	393
دو برهان در رد اعتقاد به پيدايش فرزند از خداى سبحان	394
دو نكته: 1 - عبادت شامل همه مخلوقات است 2 - فعل خدا تدريجى نيست	394
معنى سبحان	395
بحث روايتى(شامل روايتى در ذيل جمله بديع السماوات و الارض )	395
بحثى علمى و فلسفى(بيان اينكه هر موجودى بديع الوجود است)	396
[سوره البقرة(2): آيات 118 تا 119]	397
ترجمه آيات	397
بيان	397
مماثلت اهل كتاب و كفار در طرز فكر و عقائد	398
[سوره البقرة(2): آيات 120 تا 123]	399
ترجمه آيات	399
بيان	400
اصولى ريشه دار از برهانى عقل در رد يهود و نصارى، در يك آيه	400
بحث روايتى(در باره تلاوت قرآن)	401
[سوره البقرة(2): آيه 124]	403
ترجمه آيه	403
بيان	403
ابراهيم(ع) در اواخر عمر به امامت رسيد	404
امتحان جز با برنامه‌اى عملى صورت نمى‌گيرد و كلمات مبين آن است	406
مراد از كلمة الله در قرآن	406
مراد از كلمات و اتمهن در آيه كريمه	408
معنى امامت و بيان اينكه امامت ابراهيم(ع) غير نبوت او بوده	409
حقيقتى كه در تحت عنوان امامت است(در قرآن امامت و هدايت با هم آورده شده‌اند)	410
تفاوت ميان هدايت امام و ساير هدايت‌ها	411
صبر و يقين، براى موهبت امامت معرفى شده است	412
باطن دلها و اعمال و حقيقت آن بر امام مكشوف است	413
امام بايد ذاتا سعيد و پاك و معصوم باشد	413
مراد از ظالمين در آيه مطلق هر كسى است كه ظلمى و معصيتى هر چند كوچك از او صادر شده	414
هفت نكته كه در باره امام و امامت از آيه كريمه بانضمام آيات ديگر استفاده مى‌شود	415
امامت مستلزم اهتداء به حق است نه بالعكس	416
بحث روايتى روايتى در باره مقاماتى كه جناب ابراهيم(ع) به ترتيب بدست آورد	418
فرق بين نبى و رسول	420
معنى خليل و فرق آن با صديق	421
چند روايت در ذيل آيه شريفه - 124	421
[سوره البقرة(2): آيات 125 تا 129]	423
ترجمه آيات	423
بيان	424
اسلامى كه ابراهيم و اسماعيل(ع) از خدا خواستند غير اسلام به معناى متداول آنست	428
مراد از أرنا مناسكنا و تب علينا	430
اسلامى كه ابراهيم و اسماعيل(ع) براى ذريه‌شان در خواست نمودند اسلام واقعى بود	432
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته مربوط به هجرت ابراهيم به مكه و بناى كعبه و دعاى ابراهيم...)	432
بررسى اخبارى كه به امور خارق العاده در باره كعبه و حجر الاسود و سنگ مقام اشاره دارند	437
استدلال آنها كه بكلى منكر اين دسته روايات شده‌اند	440
پاسخ به منكرين و معترضين و بيان اينكه اينها دچار اشكال بزرگترى شده‌اند	441
رد يا اثبات حقائق معنوى در شان علوم طبيعى و اجتماعى نيست	442
معارف دينى بطور مستقيم هيچ ربطى به طبيعيات و اجتماعيات ندارند	443
اينگونه بيانات الهى و ظواهر دينى پرده‌هايى است كه بر روى اسرارى انداخته شده	445
امت محمد6 چه كسانى هستند؟	445
معناى كلمه امت از نظر عموميت و وسعت تابع مورد استعمال، يا اراده گوينده است	447
بحث علمى	448
سر گذشت ابراهيم(ع) يك دوره كامل از سير عبوديت را در بر دارد	448
در باره حج و اشاره به اسرار و حكمت آن	449
عباداتى كه توسط انبياء(ع) تشريع شده تمثال‌هايى از سير عبودى آنان است	449
[سوره البقرة(2): آيات 130 تا 134]	451
ترجمه آيات	451
بيان	452
رو گرداندن از كيش ابراهيم(ع) از حماقت و سفاهت نفس است	452
مقام اصطفاء و بر گزيدگى همان مقام اسلام و تسليم است	453
نكته و وجه دو التفات در دو آيه كريمه	453
معناى اسلام و مراتب و درجات چهار گانه اسلام و ايمان	454
مرتبه اول اسلام	454
مرتبه دوم	455
مرتبه سوم	455
مرتبه چهارم از اسلام	456
معناى عمل صالح و آثار آن	458
معناى صلاح نفس و صلاح ذات و مراد از صالحين در قرآن	459
صلاح ذاتى داراى مراتبى است و رسول الله6 و آل او داراى بالاترين مراتب آنند	461
بحث روايتى چند روايت در بيان اسلام و ايمان	462
[سوره البقرة(2): آيات 135 تا 141]	467
ترجمه آيات	468
بيان دين حق يكى و آن هم اسلام بوده	468
علت دسته بندى‌هاى دينى و پيدايش انحرافات مذهبى	468
مراد از اسباط	471
رد يهود و نصارى از سه جهت	473
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته)	474
[سوره البقرة(2): آيات 142 تا 151]	476
ترجمه آيات	477
بيان(در باره قبله شدن كعبه براى مسلمين)	478
تغيير قبله از بزرگترين حوادث و از اهم احكام تشريعى بود	478
فائده و اثر تغيير قبله و اعتراض يهود و مشركين، و پاسخ آنها	479
در جمله لله المشرق و المغرب چرا شمال و جنوب ذكر نشده است؟	480
امت وسط يعنى چه؟	481
مراد از شهداء على الناس	482
شهادت در آيه، از حقائق قرآنى است و در موارد متعددى از قرآن ذكر شده	482
معناى صحيح شهادت در آيات قرآنى، تحمل(ديدن) حقائق اعمال مردم است	484
معناى صحيح وسط بودن امت واسطه بودن امت بين رسول و مردم است	487
غرض خداوند از تغيير قبله	488
در برابر سرزنش و تفاخر يهود، پيامبر6 منتظر رسيدن حكم تغيير قبله بود	489
سه فائده براى حكم قبله	493
بحث روايتى(شامل رواياتى در باره تغيير قبله و معنى شهداء و...)	496
بحث علمى(در باره يافتن جهت قبله و تاريخچه آن)	502
بحث اجتماعى(پيرامون فوائد تشريع قبله از نظر فردى و اجتماعى)	505
روح و مغز عبادت، عبوديت درونى است و افعال عبادى قالب‌هاى تحقق خارجي آن عبوديت است	507
[سوره البقرة(2): آيه 152]	509
ترجمه آيه	509
بيان	509
معنى و موارد استعمال ذكر	510
ذكر داراى مراتبى است	510
بحث روايتى(در باره، فضيلت ذكر و مراد از آن)	512
[سوره البقرة(2): آيات 153 تا 157]	515
ترجمه آيات	515
بيان	516
اخبار و اشاره آيات شريفه به مصائب و بلايايى كه در نتيجه جهاد و قتال پيش مى‌آيند	516
نظر جمعى از مفسرين در باره زنده بودن شهداء	518
چند اشكال بر اين نظر	519
مراد از حيات بعد از شهادت، حيات حقيقى(در عالم برزخ) است	521
سخن بسيار عجيب بعضى مردم در باره آيه شريفه و رد آن	523
چند آيه قرآنى كه دلالت بر برزخ دارند	524
بحثى پيرامون تجرد نفس	527
آياتى كه بر دوئيت و مغايرت بين نفس و بدن و تجرد نفس دلالت مى‌كنند	527
آياتى كه از آنها كيفيت ارتباط روح با ماده(جسم) بدست مى‌آيد	529
بيان آيات	530
استعانت از صبر و نماز و داشتن ايمان به حيات پس از مرگ، پيروزى مى‌آورند	530
صابران چه كسانى هستند؟	531
صبر در برابر مصيبت‌ها نتيجه ايمان به مالكيت مطلق خداوند بر تمام هستى است	531
بحثى در اخلاق	533
تكرار اعمال نيك كه تنها راه تهذيب اخلاقى است از دو طريق عملى مى‌باشد	533
طريقه اول توجه به فوائد دنيوى فضائل و تحسين افكار عمومى است	533
طريقه دوم طريقه انبياء است و آن توجه به فوائد اخروى فضائل است	535
تاثير اعتقاد به قضا و قدر در اخلاق	536
طريقه سوم مخصوص قرآن است و آن محو زمينه‌هاى رذائل اخلاقى است	539
فرق ميان اين سه طريقه و مسلك	542
بيان آيات	542
نسبت بين صلوات و رحمت	542
يك بحث روايتى در باره برزخ و زندگى روح بعد از مرگ	545
داستانى در تاييد ادله گذشته بر وجود عالم برزخ و حيات روح بعد از مرگ	548
بحث فلسفى	549
(در باره اينكه نفس(روح) آدمى مجرد از ماده است)	549
ادله و براهين منكرين تجرد روح	551
رد ادله ماديين منكر تجرد روح	552
آنچه كه علماى روانكاو عصر جديد در نفى تجرد روح فرض كرده‌اند	556
گفته جمعى از معتقدين به مبدأ و معاد پيرامون انكار تجرد روح و رد آن	557
بحث اخلاقى تعريف علم اخلاق و بيان اينكه سه نيروى عمومى: شهويه، غضبيه و نطقيه فكريه منشا اخلاق آدمى است	558
اصول اخلاق فاضله: عفت، شجاعت، حكمت و عدالت	558
تلقين علمى و تكرار عملى، راه رهايى از رذائل و كسب فضائل است	560
ويژگى‌هاى مسلك اخلاقى قرآن	561
مسلك كسانى كه به ارزش‌هاى ثابت اخلاقى معتقد نيستند(ماديون)	563
چند مقدمه براى رد اين نظريه	564
توضيح ديگر	570
يك بحث روايتى ديگر مربوط به متفرقاتى از آنچه گذشت	574
چطور ممكن است شرع با عقل مخالف باشد؟	575
[سوره البقرة(2): آيه 158]	578
ترجمه آيه	578
بيان	578
توضيح كلمات: صفا، مروه و شعائر	578
معانى كلمات: حج، عمره و طواف	579
آيه در مقام تشريع و بيان وجوب سعى است نه استحباب آن	580
شاكر بودن خداى تعالى وصفى حقيقى است نه مجازى	581
بحث روايتى	581
(شامل رواياتى در باره صفا و مروه و سعى بين آن دو)	581
[سوره البقرة(2): آيات 159 تا 162]	584
ترجمه آيات	584
بيان	585
اختلاف‌هايى دينى و انحراف‌ها، معلول انحراف علماء و كتمان آنها آيات الهى را بوده است	585
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته)	590
[سوره البقرة(2): آيات 163 تا 167]	592
ترجمه آيات	592
بيان	593
معنى واحد در اله واحد	593
بيان فرق اجمالى بين دو كلمه احد و واحد	593
اقسام وحدت و نكته‌اى كه در جمله إلهكم إله واحد هست	595
الا در لا اله الا هو براى استثناء نيست	595
سه برهان، كه آيه شريفه براى اثبات وجود خدا و توحيد اقامه كرده است	597
برهانى ديگر بر رحمن و رحيم بودن خدا	599
علل پيدايش شب و روز	600
اختيار انسان او را سبب تام و مستقل از اراده خداوند نمى‌كند	602
گفتار در اينكه مصنوعات انسانها هم مصنوع خداست	602
پندار باطل ماديون در باره علت و ريشه خدا شناسى و اعتقاد به ما وراء طبيعت	602
تناقض گويى‌هاى عجيب اين آقايان	605
قرآن كريم قانون عليت عمومى را پذيرفته و افعال و پديده‌هاى را هم به علل طبيعى و هم به خدا نسبت ميدهد	605
شايد عدم دسترسى اين آقايان به منابع صحيح معارف اسلامى علت اشتباه آنان بوده	607
بيان آيات	608
اهميت آب و چگونگى پيدايش باران و بارش آن	608
تشريح جريان باد و فوائد و آثار آن	609
اطاعت از غير خدا شرك است	611
استعمال محبت در خداى تعالى استعمال حقيقى است	612
ملاك مدح و ذم محبت اطاعت از محبوب است	612
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته)	616
بحث فلسفى(در باره حب و دوستى و محبت خدا)	618
حب تعلقى است خاص بين انسان و كمال او	620
محبت داراى مراتب مختلفى است و فقط به امور مادى تعلق نميگيرد	620
خداى سبحان از هر جهت اهليت محبوب شدن را دارد	621
خداوند خلق خود را دوست مى‌دارد	621
شعور و علم لازمه حب نيست	621
حب حقيقتى است كه در تمام موجودات عالم سريان و جريان دارد	621
بحث فلسفى ديگر(در باره خلود و جاودانگى عذاب قيامت)	622
اشكال‌هايى كه به خلود در عذاب شده است و پاسخ آنها	624
بحث قرآنى و روايتى در تكميل بحث سابق(بيان اينكه عذاب خدا نيز از رحمت اوست)	628
[سوره البقرة(2): آيات 168 تا 171]	630
ترجمه آيات	630
بيان	631
حكم اباحه آنچه مشركين و برخى از مؤمنين بر خود ممنوع كرده بودند	631
چند نكته كه آيه شريفه: كلوا مما في الأرض... افاده ميكند	634
رد بر كسانى كه از پدران خود تقليد مى‌كردند	634
بحث روايتى(شامل رواياتى در باره خطوات شيطان )	636
بحث اخلاقى و اجتماعى	637
(در باره رابطه عقائد و علوم با عمل و مسئله خرافه گرايى)	637
علت گرايش به خرافات	638
اساس تمدن مادى امروز بر خرافه پرستى	639
راهى كه قرآن در اين مورد پيموده است	641
پيروى از دين تقليد نيست	641
بطلان و كذب تقسيمى كه مادى‌ها در باره سير عقائد و آراء بشرى گفته‌اند	642
[سوره البقرة(2): آيات 172 تا 176]	643
ترجمه آيات	643
بيان	644
دلالت آيه شريفه بر تجسم اعمال	645
بحث روايتى(رواياتى در ذيل آيات گذشته)	646
[سوره البقرة(2): آيه 177]	648
ترجمه آيات	648
بيان	649
توضيح مفردات آيه	649
ذكر مصداق در كنار مفهوم، دأب قرآن در تمام بياناتش مى‌باشد	649
در باره ايمان كامل و پاره‌اى از اعمال و اخلاق ابرار مؤمنين حقيقى)	650
وفاى به عهد، صبر و صدق، سه صفت مؤمنين	650
استخراج صفات مؤمنين و مال كارشان از چند مورد آيات قرآنى	652
بحث روايتى(ذيل آيه كريمه و بيان اهميت آنچه در آن آمده)	653
[سوره البقرة(2): آيات 178 تا 179]	655
ترجمه آيات	655
بيان وجه تسميه قصاص و بيان حكم عفو و انتقال از قصاص به ديه	655
معناى قصاص و آثار آن و بيان لطائف جمله و لكم في القصاص حياة	656
بحث روايتى(شامل چند روايت در باره قصاص و عفو و ديه	658
بحث علمى(در باره حكم قصاص)	659
چگونگى و سابقه حكم قصاص در ميان اعراب و پيروان اديان غير اسلام	659
اعتراضات و اشكالاتى كه در عصر حاضر به حكم قصاص مخصوصا به قصاص به اعدام مى‌شود	660
پاسخ به همه اين اشكالات و بيان فلسفه تشريع در يك آيه قرآنى	661
[سوره البقرة(2): آيات 180 تا 182]	666
ترجمه آيات	666
بيان	667
بيان آيات مربوط به حكم وصيت در باره ما ترك	667
بحث روايتى(شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته و احكام وصيت)	668

نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 1 صفحه : 671

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست