گرائيد، و از هواى خود پيروى كرد)،[1] و از اين قبيل آيات ديگرى كه تصريح دارد: بر اينكه كرامت و سعادت مربوط بحقيقت است، نه بظاهر.

بحث روايتى‌

در در المنثور[2] است كه: از سلمان فارسى روايت شده، كه گفت: از رسول خدا 6 از اهل دينى كه من از آنان بودم (يعنى مسيحيان) پرسيدم، رسول خدا 6 شمه‌اى از نماز و عبادت آنان بگفت، و اين آيه نازل شد:(إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ الَّذِينَ هادُوا) الخ.

* مؤلف: در روايات ديگرى بچند طريق نيز آمده: كه آيه شريفه در باره مردم مسلمان (ايرانيان) نازل شد.

و در معانى الاخبار،[3] از ابن فضال روايت كرده كه گفت: از حضرت رضا (ع) پرسيدم: چرا نصارى را نصارى ناميدند؟ فرمود: چون ايشان از اهل قريه‌اى بودند، بنام ناصره، كه يكى از قراء شام است، كه مريم و عيسى بعد از مراجعت از مصر، در آن قريه منزل كردند.

* مؤلف: در اين روايت بحثى است كه انشاء اللَّه تعالى در تفسير سوره آل عمران، در ضمن داستانهاى عيسى (ع) متعرض آن ميشويم.

و در روايت آمده كه يهود بدان جهت يهود ناميده شده‌اند، كه از فرزندان يهودا، پسر يعقوبند.[4] و در تفسير قمى‌[5] آمده: كه امام فرمود: صابئى‌ها قومى جداگانه‌اند، نه مجوسند، و نه يهود، و نه نصارى، و نه مسلمان، آنها ستارگان و كواكب را مى‌پرستند.

* مؤلف: اين همان وثنيت است، چيزى كه هست پرستش وثن و بت، منحصر در ايشان نيست، و غير از صابئين كسانى ديگر نيز بت‌پرست هستند، تنها چيزى كه صابئين بدان اختصاص دارند، اين است كه علاوه بر پرستش بت، آنها كواكب را نيز مى‌پرستند.

بحث تاريخى [ (در باره صابئين‌]

ابو ريحان بيرونى‌[6] در كتاب آثار باقيه خود، چنين مى‌نويسد: اولين كسى كه در تاريخ از ايشان، يعنى مدعيان نبوت، نامشان آمده، يوذاسف است، كه بعد از يك سال از سلطنت طهمورث، در

[1]- سوره اعراف آيه 176

[2]- الدر المنثور ج 1 ص 73

[3]- در علل الشرائع باب 72 ح 1 ص 80

[4]- مجمع البيان ج 1 ص 125

[5]- تفسير قمى ج 1 ص 48

[6]- اثار باقيه- ابو ريحان بيرونى