اوصاف خداى تعالى بوده و بس، و امر بر آنها مشتبه شده بود، و به غلط خيال مى‌كردند كه ديگرى هم داراى چنين اوصافى هست،( وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ‌)- و آنچه به دروغ به خدا نسبت مى‌دادند، محو و نابود شد .

و به فرضى هم كه از شركاى خيالى استمداد بجويند همان شركا چنان دست ردى به سينه‌شان مى‌زنند كه براى هميشه از خود مايوسشان مى‌كنند. و خداى تعالى در اين باره مى‌فرمايد:(وَ إِذا رَأَى الَّذِينَ أَشْرَكُوا شُرَكاءَهُمْ قالُوا رَبَّنا هؤُلاءِ شُرَكاؤُنَا الَّذِينَ كُنَّا نَدْعُوا مِنْ دُونِكَ فَأَلْقَوْا إِلَيْهِمُ الْقَوْلَ إِنَّكُمْ لَكاذِبُونَ، وَ أَلْقَوْا إِلَى اللَّهِ يَوْمَئِذٍ السَّلَمَ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ)[1] و نيز فرموده:(ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ وَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ ما يَمْلِكُونَ مِنْ قِطْمِيرٍ، إِنْ تَدْعُوهُمْ لا يَسْمَعُوا دُعاءَكُمْ وَ لَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجابُوا لَكُمْ وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ)[2] و نيز مى‌فرمايد:(وَ يَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشْرَكُوا مَكانَكُمْ أَنْتُمْ وَ شُرَكاؤُكُمْ فَزَيَّلْنا بَيْنَهُمْ وَ قالَ شُرَكاؤُهُمْ ما كُنْتُمْ إِيَّانا تَعْبُدُونَ، فَكَفى‌ بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ إِنْ كُنَّا عَنْ عِبادَتِكُمْ لَغافِلِينَ هُنالِكَ تَبْلُوا كُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ وَ رُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ)[3].

دقت در اين آيات شريفه اين معنا را روشن مى‌سازد كه مقصود از(وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ) كه در آيه مورد بحث نيز هست، اين است كه شركاى خيالى آنان در آن روز

[1] و زمانى كه مشركين شركاى خود را ديدند مى‌گويند: پروردگارا اينهايند شركائى كه ما تو را ترك گفته و آنها را مى‌پرستيديم، كه ناگاه همان شركا بزبان آمده و در جواب‌شان مى‌گويند: بدرستى كه شما دروغگوئيد، ناچار تسليم امر خدا و منقاد حكم او شده همه افتراءاتى كه مى‌بستند باطل مى‌شود. سوره نحل آيه 87

[2] اين خداى متعال، پروردگار شما است، براى او است ملك، و كسانى كه غير او را مى‌پرستند و آنها را خداى خود مى‌خوانند حتى پوست هسته خرمايى را هم مالك نيستند، اگر آنها را بخوانيد دعاى شما را نمى‌شنوند، و به فرضى هم كه بشنوند استجابت نمى‌كنند، و همانها در روز قيامت از شرك شما بيزارى مى‌جويند. سوره فاطر آيه 14

[3] و روزى كه همگى آنان را محشور مى‌كنيم سپس به كسانى كه شرك ورزيدند مى‌گوييم شما با شركائى كه مى‌پرستيديد بر جاى خود باشيد، پس ميانشان جدايى مى‌افكنيم، شركاء به زبان آمده و به مشركين مى‌گويند شما ما را نمى‌پرستيد، بس است خداوند براى گواهى بين ما و شما، بدرستى كه ما از شما غفلت داشتيم، اينجاست كه براى هر نفسى معلوم مى‌شود كه چه كارهايى از نيك و بد كرده و حالا به سوى مولاى حقيقى خود عودت داده شده‌اند و باطل مى‌شود و از چنگشان ميرود آن چيزهايى كه به افترا مى‌پرستيدند. سوره يونس آيه 30