نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 355
[1] و نيز فرموده:(أُولئِكَ الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ وَ الْحُكْمَ)[2].
و شايد بعضى
آيات اشعار يا دلالت كند بر اينكه به انبيا حكم به معنى تشريع داده شده، مانند
آيه:(رَبِّ هَبْ لِي حُكْماً وَ أَلْحِقْنِي
بِالصَّالِحِينَ)[3].
و اگر به غير
انبيا نسبت داده شود معناى قضاوت را افاده مىكند. هم چنان كه در آيه(وَ لْيَحْكُمْ أَهْلُ الْإِنْجِيلِ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فِيهِ)[4] به اين معنا آمده.
معناى ديگرى
نيز براى حكم هست، و آن عبارت است از منجز كردن وعده و اجراى حكم و قانون، و آيه(وَ إِنَّ وَعْدَكَ الْحَقُّ وَ أَنْتَ أَحْكَمُ الْحاكِمِينَ)[5] به همين معنا است.
[بيان
آيات]
(فَإِنْ يَكْفُرْ بِها هؤُلاءِ فَقَدْ وَكَّلْنا بِها قَوْماً لَيْسُوا بِها
بِكافِرِينَ) ضميرى كه در يكفر بها و در وكلنا بها است
به هدى برمىگردد، و هدى لفظى است كه هم ضمير مذكر به آن برمىگردد، و
هم به اعتبار اينكه به معناى هدايت است ضمير مؤنث. ممكن هم هست بگوييم: اين دو
ضمير به مجموع كتاب و حكم و نبوت كه همه از آثار هدايت الهى هستند برمىگردد، و
اين وجه بهتر است، زيرا وجه اول خالى از بعد نيست. و كلمه هؤلاء اشاره
است به اشخاصى كه دعوت رسول خدا را انكار مىكردند، كه قدر متيقن ايشان از نظر مورد
آيه، همان كفار مكه و كسانى هستند كه خداوند در آيه شريفه(إِنَّ
الَّذِينَ كَفَرُوا سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ
لا يُؤْمِنُونَ)[6] به آنان
اشاره مىكند.
بنا بر
احتمال اول، معناى آيه اين است كه: اگر مشركين قومت به هدايت و طريقت ما كفر
ورزيدند، ما كسانى بر قبول آن برمىگماريم كه كافر به آن نيستند، و كفر و ايمان
همان طورى كه به خدا نسبت داده مىشوند همچنين به هدايت متعلق مىشوند، مخصوصا اگر
هدايت را به معناى طريقه بگيريم، چنان كه مىفرمايد:(وَ أَنَّا
لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدى آمَنَّا بِهِ)[7]،
[1] پس در ميان ايشان حكم كن به آنچه كه خدا نازل كرده، و پيروى
خواستهها و آراى ايشان مكن، و از حقى كه تو راى آمده روى برمگردان. سوره مائده آيه
48