نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 295
از رسول خدا 6
روايت نموده است.
و نيز در
الدر المنثور مىگويد: عبد بن حميد از ابراهيم تيمى نقل كرده كه گفت:
مردى از رسول
خدا 6 معناى اين آيه را پرسيد، حضرت چيزى نگفت تا آنكه مرد ديگرى از راه رسيد و
پس از قبول اسلام به ميدان جنگ درآمده جنگيد و شهيد شد، آن گاه رسول خدا 6 رو به
سائل نمود و فرمود: اين از همان اشخاص بود، او از كسانى بود كه ايمان آورد و ايمان
خود را به ظلمى پوشيده نساخت.[1] و نيز
مىگويد: فاريابى و عبد بن حميد و ابن ابى حاتم و ابو الشيخ و حاكم- حاكم روايت را
صحيح دانسته- و ابن مردويه از على بن ابى طالب (ع) روايت كردهاند كه در ذيل آيه:(الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إِيمانَهُمْ بِظُلْمٍ) فرموده كه:
اين آيه تنها در خصوص ابراهيم (ع) و اصحابش نازل شده، و در اين امت كسى مشمول و
مورد اين آيه نيست.[2] مؤلف:
ظاهر اين روايت با اصول و قواعد كليهاى كه از كتاب و سنت استخراج شده سازگار
نيست، براى اينكه مضمون آيه مورد بحث اختصاص به امت مخصوصى ندارد، زيرا متضمن حكمى
از احكام فرعيه نيست كه مختص به امتى معين و يا زمانى معين بوده باشد، بلكه مربوط
به ايمان و آثار سويى است كه ظلم در ايمان مىگذارد، و اين يك مساله فطرى است كه
به اختلاف زمانها و امتها مختلف نمىشود.
[سخن بعضى
كه در توجيه يك روايت گفتهاند: امت ابراهيم فقط مكلف به ايمان بودند و به فروع و
احكام مكلف نبودند و بيان فساد اين ادعا]
بعضى از
مفسرين در توجيه اين حديث گفتهاند: اگر مقصود از روايت ايمنى ابراهيم (ع) و قومش
از خلود در عذاب بود، جا داشت كه كسى بگويد: اين معنا اختصاص به قوم ابراهيم (ع)
ندارد و امت اسلام نيز از خلود در عذاب ايمنند، و ليكن احتمال دارد مقصود ايمنى
قوم ابراهيم (ع) از مطلق عذاب باشد چه دائمى و چه موقت. و بنا بر اين، اختصاص
مضمون آيه به قوم ابراهيم (ع) درست است، زيرا امم ديگر اين ايمنى مطلق را ندارند،
و شايد جهت ايمنى آنان به طور مطلق به فرض كه اين حديث صحيح باشد اين باشد كه خداى
تعالى قوم ابراهيم (ع) را مكلف به فروع نكرده و از آنان جهت داشتن تمدن راقى كه در
امور فردى و آداب و غير آنها برايشان سخت مىگرفت تنها اكتفاء به قبول توحيد و ترك
شرك نموده باشد. مفسر مزبور سپس در تاييد احتمالش گفته است: اهل بحث و پژوهش نيز
به شريعت حمورابى پادشاه صالحى كه در زمان ابراهيم مىزيسته و مقدم او را مبارك
شمرده