(فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ)[1] و آيه‌(وَ عِنْدَنا كِتابٌ حَفِيظٌ)[2] زيرا اين آيات به طورى كه ملاحظه مى‌كنيد دلالت دارند بر اينكه اين كتاب در عين اينكه مشتمل است بر جميع مشخصات حوادث و خصوصيات اشخاص و تغييراتى كه دارند در عين حال خودش تغيير و دگرگونى ندارد.

[فرق‌(كِتابٍ مُبِينٍ) با مفاتح غيب ]

از اينجا معلوم مى‌شود كه:(كِتابٍ مُبِينٍ) از يك جهت با مفاتح غيب و خزينه‌هاى اشيايى كه نزد خدا است تفاوت و مغايرت دارد، براى اينكه خداى تعالى آن مفاتح و خزينه‌ها را اينطور وصف فرموده كه داراى اندازه و قابل تحديد نيست، وقتى محدود مى‌شود كه از آن خزينه‌ها بيرون شده و به اين عالم كه عالم شهود است نازل شود، و كتاب مبين را اينطور وصف فرموده كه مشتمل است بر دقيق‌ترين حدود موجودات و حوادث.

پس‌(كِتابٍ مُبِينٍ) از اين جهت با خزينه‌هاى غيب فرق دارد. كتاب مبين چيزى است كه خداى تعالى آن را به وجود آورده تا ساير موجودات را ضبط نموده و آنها را بعد از بيرون شدن از خزائن و قبل از رسيدن به عالم وجود و همچنين بعد از آن و بعد از طى شدن دورانشان در اين عالم حفظ نمايد، شاهد اين معنا اين است كه خداى تعالى در قرآن، در مواردى از اين كتاب اسم برده، كه خواسته است احاطه علمى پروردگار را به اعيان موجودات و حوادث جارى جهان برساند، چه آن موجودات و حوادثى كه براى ما مشهود است، و چه آنهايى كه از ما غايب است، و اما غيب مطلق را كه احدى را بدان راهى نيست، اينطور وصف كرده كه اين غيب در خزينه‌ها و در مفاتحى قرار دارد كه نزد خدا است، و كسى را جز خود او بر آن آگاهى نيست، بلكه بعضى آيات دلالت و يا لا اقل اشعار دارد بر اينكه ممكن است ديگران هم بر كتاب نامبرده، اطلاع پيدا كنند، و ليكن احاطه بر خزينه‌هاى غيب مخصوص خدا است. مانند آيه‌(فِي كِتابٍ مَكْنُونٍ، لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ)[3] پس خزائن غيب و كتاب مبين در اينكه هر دو شامل تمامى موجوداتند تفاوت ندارند، و همانطورى كه هيچ موجودى نيست مگر اينكه براى آن در نزد خدا خزينه‌اى است كه از آنجا مدد مى‌گيرد، همچنين هيچ موجودى نيست مگر اينكه كتاب مبين آن را قبل از هستيش و در هنگام پيدايش، و بعد از آن، ضبط نموده و برمى‌شمارد، جز اينكه كتاب مبين از خزينه‌هاى غيب درجه‌اش نازل‌تر است، اينجا است كه براى هر

[1] سوره بروج آيه 22

[2] سوره ق آيه 4

[3] در كتابى كه از خلق نهان است و جز پاكان به آن دسترسى ندارند. سوره واقعه آيه 79