است كه از توانايى او خارج است.

همچنان كه به عقيده تفويض ووانهادگى انسان به خويش، در صفحه وجود، كارهايى صورت مى گيرد كه از قلمرو اراده خدا بيرون است.

امام در ابطال هر دو نظريه چنين مى فرمايد:

«إِنَّ اللّهَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يُكَلِّفَ النّاسَ بِما لا يُطيقُونَ ، واللّه أَعَزُّ مِنْ أنْ يَكُونَ في سُلطانهِ ما لا يُريدُ».[1]

«خدا بزرگوارتر از آن است كه انسانها را به بيشتر از قدرتشان تكليف كند، و خدا گرامى تر و بالاتر از آن است كه در قلمرو قدرت او، كارى صورت بگيرد كه اراده وى، به آن تعلق نگرفته است».

ب: قائلان به جبر عقيده دارند كه اطاعت انسان از روى جبر و اكراه است، پيروان مكتب تفويض مى گويند: عصيان و گناه انسان، با قدرت و سلطه خود او انجام مى گيرد گويا قدرت و سلطه او بر قدرت و اراده الهى غلبه يافته است.

امام صادق(عليه السلام) اين دو پندار نادرست را مردود شناخته و مى فرمايد:

«اللّهُ عَزَّ وجَلَّ لَمْ يُطَعْ بِإِكْراه وَلَمْ يُعْصَ بِغَلَبَة...».[2]

«خداوند از روى اكراه و اجبار اطاعت نشده است و از روى غلبه (غلبه انسان) مورد نافرمانى و معصيت (انسان) واقع نگرديده است».

ج: در حديثى ديگر، آزادى و اختيار انسان بر اساس نظريه امرٌ بين الأمرين چنين بازگو شده است: