سخنى از راغب اصفهانى

راغب اصفهانى در مفردات خود در اين باره چنين مى گويد:

اضلال الهى بر دو قسم است يكى اين كه وقتى انسان خود راه باطل را برگزيند و گمراه گردد، خداوند حكم به گمراهى مى كند و راه بهشت را بر او مى بندد، و او را به دوزخ سوق مى دهد. اين اضلال عين حق و عدل است، ديگرى اين است كه خداوند انسان را به گونه اى آفريده است كه هرگاه به سوى خوبى ها يا بدى ها تمايل پيدا كرد و با آنها مأنوس گرديد، رفته رفته خوبى يا بدى جزء طبيعت و سرشت او مى گردد به گونه اى كه به آسانى نمى تواند آن را از خود جدا سازد، و چون از يك طرف اين استعداد و خصوصيت روحى و انعطاف نفسانى را خدا در او آفريده است و از طرف ديگر هر چيزى كه به نحوى در تحقّق فعلى تأثير داشته باشد، آن فعل به او نسبت داده مى شود، بنابراين نسبت ضلالت و گمراهى انسان به خدا از اين جهت اشكالى ندارد سپس اضافه مى كند مسأله تقليب افئده[1](دگرگون كردن دلها) و مهر زدن بر قلب ها[2] و افزودن مرض هاى نفسانى[3]نيز از همين قبيل است.[4]

گفتارى از علاّمه طبرسيرحمه اللّه

علامه طبرسى، مؤلف تفسير معروف «مجمع البيان» براى اضلال الهى