حتمى خداوند در آفرينش انسان، بر اين استوار گرديده كه گروهى هدايت يابند و گروهى گمراه گردند و چون قوانين الهى بى ملاك و گزاف نيست و بر معيار و شيوه حكيمانه اى مبتنى است تنها آن كسانى گمراه مى گردند كه به جاى ولايت رحمان، ولايت شيطان را برگزينند ولى آنان كه جوياى هدايت و طالب سعادتند بايد از ولايت شيطان دورى گزيده و با رعايت اصل عدالت در نظام زندگى خود، وعبادت توأم با اخلاص در مقام پرستش، پيروى خود را از ولايت خداوند ابراز نمايند.

اكنون به تفسير گروه سوم مى پردازيم.

***

ايمان و نيكوكارى جز با خواست واذن خدا تحقق نمى يابد

دسته سوم آياتى است كه مى گويد ايمان به خدا و گام نهادن در راه سعادت و نيكى، جز به اذن و مشيت الهى تحقق نمى يابد، بنابراين، هدايت انسان هاى هدايت يافته، پديده اى است كه صد در صد وابسته به اراده و خواست خدا بوده، و از قلمرو خواست و اراده انسان بيرون است و از آنجا كه ضلالت نيز در نقطه مقابل هدايت قرار دارد آن نيز بيرون از قلمرو اراده و خواست انسان خواهد بود و اين همان انديشه جبرگرايان است.

و اينك نمونه هايى از اين آيات:

1.(وَلَوْ شاءَ رَبُّكَ لامَنَ مَنْ فِى الأَرْضِ كُلُّهُمْ جَميعاً أَفَأَنْتَ تُكْرِهُ النّاسَ حَتّى يَكُونُا مُؤْمِنينَ * وَما كانَ لِنَفْس أَنْ تُؤْمِنَ إِلاّ بِإِذْنِ اللّهِ وَيَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلى الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ)(يونس/99ـ100).