علم و اراده پيشين و گسترده خدا نيز شاهد بوده ايم) و نيز معلوم شد كه قضاء و قدر به آن صورت كه در آيات قرآنى و بسيارى از روايات اسلامى عنوان شده است، هرگز منافات با اصل اختيار و آزادى انسان ندارد، اگر چه در پاره اى از روايات كه غالباً در جوامع حديثى اهل سنت وارد شده است، اين اصل در چهره جبر خودنمايى كرده است، لكن اين روايات غالباً، سند و مدرك صحيحى ندارند و اگر احياناً مدرك صحيحى هم داشته باشند، يا بايد به گونه اى تأويل و توجيه شوند، و يا از هرگونه اظهار نظر درباره آنها خوددارى كرد و به اصطلاح، علم آن را به اهلش واگذار نمود.