قابل تخصيص و تقييد نمى باشند اين اصول عقلى را در بخش دلايل عقلى يادآور شديم اگر وجود امكانى در واقعيت و هستى خود، وابسته و متكى به وجود واجب است و بدون قدرت و مشيت او هيچ گونه بهره اى از واقعيت ندارد ديگر فرقى نمى كند كه اين وجود، جماد و گياه باشد يا وجود انسان، و كارهاى غير ارادى يا ارادى او، زيرا هرگز قواعد عقلى تخصيص پذير نيست و اين قواعد تابع ملاكات خود مى باشند و چون ملاك عموميت دارد پس اصل نيز بايد عمومى و كلى باشد.

صدر المتألهين در اينجا تعبير جالبى دارد وى در رد نظريه ياد شده مى گويد:

«در بحثهاى گذشته دانستى كه وجود به طور كلى مجعول و آفريده خدا است».[1]

گذشته از اين دلالت آيات و روايات بر گستردگى اراده خدا نيز به قدرى روشن است كه جاى هيچ گونه شك و ترديدى را باقى نمى گذارد.

امّا درباره مطالب چهارگانه اى كه در اين پاسخ به آنها اشاره شده است مى گوييم:

اصل اوّل از نظر ما صحيح نيست و چون در جاى خود ثابت شده است كه اراده از صفات ذاتى خدا است و در اين مورد به تحرير رساله مستقلى پرداخته ايم.

درباره مطلب دوم در آينده به تفصيل بحث خواهيم كرد و بيان مى كنيم كه همان گونه كه عموميت اراده مايه جبر در افعال اختيارى انسان نيست،