1

اراده گسترده خدا

نسبت به همه پديده ها

كليه متفكران اسلامى از حكما و متكلمان (جز معتزله) كليه پديده هاى جهان را متعلق اراده خدا دانسته وچيزى را از قلمرو اراده او خارج نمى دانند و اصولاً معتقدند در قلمرو آفرينش ممكن نيست پديده اى در جهان بدون اراده و خواست و يا قدرت و توان او تحقق پذيرد، و اصول توحيدى كاملاً با اين نظريه موافق است چيزى كه هست گروهى از متكلمان مانند اشاعره چون نظام علّى و معلولى را در جهان انكار مى كنند و خدا را جايگزين تمام اسباب و علل طبيعى و غير طبيعى مى نمايند، همه پديده ها را مخلوق بلا واسطه قدرت واراده او مى شمارند، ولى حكما و فلاسفه اسلامى و نيز متكلمان اماميه همان گونه كه اصل عموميت و گستردگى اراده خدا را نسبت به همه پديده ها پذيرا هستند، اصل عليت و معلوليت را نيز استوار و پا بر جا مى دانند، و پيدايش پديده ها را از طريق اسباب و علل ويژه آنها به قدرت و اراده خدا منتهى مى سازند، در اين صورت همه پديده ها مخلوق و مراد خدا مى باشند.