قائلان به گستردگى اراده خدا براى اثبات نظريه خود يك رشته دلايل صحيح و منطقى دارند كه برخى را منعكس مى كنيم تنها چيزى كه بايد در اينجا به آن توجه نمود اين است كه گروه اشاعره در عين موافقت با حكما در مسئله گستردگى اراده از اين اصل توحيدى نتيجه غير صحيح گرفته اند و آن مسئله «مجبور بودن انسان» در كارهاى خود (به حكم اين كه فعل او، مراد خدا است) مى باشد چنان كه اين نتيجه نادرست را از اصل «عموميت قدرت» و «توحيد در خالقيت» نيز گرفته و چنين مى پنداشتند كه چون فعل انسان متعلق قدرت خدا و مخلوق او است، در نتيجه فاعل (انسان) در انجام آن مختار و آزاد نيست.

با توجه به اين بيان بايد در اين بحث بر دو مطلب عنايت بيشترى مبذول داشت:

1.دلايل گستردگى اراده خدا نسبت به تمام پديده ها.

2. گستردگى اراده خدا مايه مجبور بودن انسان نيست.

و اينك بيان مطلب نخست:

دلايل گستردگى اراده خدا را دو گونه مى توان تقسيم كرد:

الف: دلايل عقلى.

ب: دلايل نقلى.

دلايل عقلى

از ميان دلايل عقلى كه در اين مورد بيان شده است به سه دليل روشن اكتفاء ورزيده و در هر يك از اين دلايل سه گانه به يك اصل عقلى و توحيدى استناد شده است.