جامعه‌اى كه افرادش چنين معتقداتى داشته باشند، چگونه مى‌توانند در كشاكش حيات مقاومت نمايند؟![1] منتسكيو پس از نقل سخن بل، درصدد دفاع از مسيحيت برآمده و در جواب بل مى‌گويد:

قوانين بشرى چون بيش‌تر به عقل مردم توجه دارند، بايد حاوى دستورات و مقررات باشند، و از پند و اندرز بپرهيزند؛ ولى قوانين مذهبى چون بيش‌تر به احساسات و عواطف مردم ارتباط دارند، بايد بيش‌تر پند و اندرز بدهند، و كم‌تر مقررات صادر نمايند، و آن‌چه در انجيل آمده است، پند است، نه قانون.[2] منتسكيو با اين جواب، گرچه به توجيه يك جمله انجيل مى‌پردازد، ولى با تفكيكى كه بين قوانين بشرى و قوانين مذهبى مى‌نمايد، و محدوده‌اى كه براى هريك مشخص مى‌كند، در نهايت، به ايراد كننده پيوسته و همان مدعاى او را قبول كرده است كه «دولت، تنها براساس قوانين بشرى، و نه پندهاى مذهبى مى‌تواند تشكيل شود.»

البته منتسكيو از قبول و تصريح به اين مطلب ابايى ندارد و در روح القوانين اين سخن را تكرار مى‌كند كه: «قوانين مذهبى نبايستى مبناى قوانين مدنى و جزايى قرار گيرد.»[3]

ج) عدم ارائه نظام مطلوب‌

متون موجود آيين مسيحيّت، در مورد بسيارى از مبانى ايدئولوژيك و دولت، ساكت است، و نظريه روشنى در بسارى از زمينه‌هاى حقوقى، از اين دين نمى‌توان به دست آورد؛ چه اين‌كه پيروان آن نيز نمى‌توانند به مبانى روشنى از كتاب مقدس استشهاد و يا به جملاتى از آباى كليسا (مؤمنان قرن‌هاى اوليه) استناد كنند.

اگر معيار داورى درباره فلسفه سياسى مسيحيّت، متون موجود اين دين باشد،

[1] - منتسكيو، روح القوانين، ترجمه على اكبر مهتدى، ص 762.

[2] - همان، ص 1070.

[3] - همان، ص 803 و 822.