ذكر كرده‌اند، منحصر نمى‌باشد، بلكه نفوذ غيبى او بر جهان و انسان، كه از آن به «ولايت تكوينى» تعبير مى‌شود، تنها يك چهره از ولايت مطلقه او است؛ چرا كه آن حضرت علاوه بر آن، در دو منطقه «تشريع» و «حكومت» نيز داراى اختياراتى است.

ازاين‌رو، ولايت مطلقه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را از بعد تصرف تكوينى، تصرف تشريعى و تصرف حكومتى مورد بررسى قرار مى‌دهيم:

تصرف تكوينى‌

زواياى اين بعد ولايت، جز بر «ولىّ اللّه» آشكار نيست، و اظهار نظر در مورد اين كه آيا چنين ولايتى هيچ‌گونه حدى ندارد و يا داراى حدود خاصى است، از تشخيص ما بيرون است.

آن‌چه كه شواهد گوناگون عقلى و مؤيّدات فراوان نقلى، گواهى مى‌دهد، وصول انسان به مرتبه‌اى است كه اراده‌اش بر جهان حاكم مى‌شود. اين جمله معروف: «العبودية جوهرة كنهها الربوبيّة»[1] ناظر به چنين معنايى است؛ يعنى بندگى خدا و طى كردن صراط قرب به حقّ، گوهرى است كه در نهايت آن، خداوندگارى است. در اين‌جا «ربوبيّت»، به معناى «خداوندگارى» است، نه «خدايى»؛ چرا كه هر صاحب قدرتى، خداوندگار چيزى است كه تحت تصرف او است،[2] درحالى‌كه خروج از مرز بندگى و ورود به مرز خدايى، براى هيچ‌كس ميسور نيست.

به قول عارف شبسترى:

ظهور معجزات و كرامات، از سوى انبيا و اولياى الهى، نمودى از نفوذ اراده آنان در جهان است؛ زيرا وقتى ولىّ خدا به قدرت و اراده‌اى خدايى مجهز شد،

[1] - منسوب به امام صادق عليه السّلام( مصباح الشريعه، ص 536).

[2] - ازاين‌رو، عبد المطلب در پاسخ ابرهه گفت:« انّى رب الإبل و ان للبيت ربّا؛ من صاحب شترانم و خانه را خود صاحبى است( سيره ابن هشام، ج 1، ص 51).