نام کتاب : دين و دولت در انديشه اسلامي نویسنده : سروش، محمد جلد : 1 صفحه : 514
امام زمان عليه السّلام كه در آن، آمده:
در رخدادها به راويان احاديث ما مراجعه كنيد؛ زيرا آنان حجت من بر
شمايند و من حجّت خداوندم.[1]
اينروايت، از نظر سند و متن، مورد بحثهاى فراوان بين فقها، قرار گرفته است كه به
مهمترين آنها اشاره مىنماييم:
1- بررسى سند توقيع
قديمىترين منابع موجود اين حديث، برخى از آثار شيخ صدوق (متوفيا 381
ق)[2] و شيخ
طوسى (متوفاى 460 ق)[3] مىباشد.
اين دو محدث، با سند متّصل روايت را از كلينى نقل كردهاند.
سند شيخ طوسى، به كلينى چنين است: گروهى از اصحاب (از آن جمله، استاد
بزرگوارش شيخ مفيد) و آنان نيز از گروهى از مشايخ (بزرگانى مانند ابن قولويه و ابى
غالب زرارى) و آنان از ثقة الاسلام كلينى نقل كردهاند.
حضور بزرگترين شخصيتهاى رجالى، حديثى و فقهى آن دوره، در سند اين
روايت، تا مرحوم كلينى، آنرا در نهايت اعتبار قرار مىدهد.
كلينى نيز از اسحاق بن يعقوب نقل مىكند كه وى از محمد بن عثمان عمرى
درخواست نمود تا پاسخ سؤالاتش را از امام زمان دريافت كند. محمد بن عثمان يكى از چهار
وكيل خاص امام زمان در عصر غيبت صغرى است كه افتخار تشرف به محضر حضرت را داشته و
مسائل شيعيان را با حضرت در ميان مىگذاشته است. اسحاق بن يعقوب مىگويد: پاسخ
امام را كه به خط خود حضرت بود، توسط محمد بن عثمان دريافت داشتم. در اين پاسخ،
حضرت مرقوم نموده بودند:
و اما الحوادث الواقعة فارجعوا فيها الى رواة احاديثنا فانهم حجتي
عليكم و انا حجة اللّه.