نام کتاب : دين و دولت در انديشه اسلامي نویسنده : سروش، محمد جلد : 1 صفحه : 412
ياران پيامبر، به قبول صلح اعتراض داشتند و
به آن حضرت، براى اينكه صلح را پذيرفته بود، ايراد مىگرفتند. اين عده، بعدا
متوجه اشتباه خود شده و درصدد عذرخواهى برآمدند، و از آن حضرت تقاضاى استغفار از
خداوند، و طلب غفران الهى داشتند كه خداوند آيه:
«لقد رضى اللّه عن المؤمنين» را نازل كرد.
با توجه به شواهد فوق، چگونه اين مطلب قابل اثبات است كه آيه بيعت
رضوان، امضاى انتخاب مردم به عنوان حق فطرى آنها است و يا اين آيه، آنچه را كه
از اراده مردم نشأت گرفته بود، تأييد كرد؟!
2. بيعت يا وكالت؟
در كلام اين نويسنده، «بيعت» و «انتخاب» به يك معنا دانسته شده است و
يا لااقل از يكديگر تفكيكناپذير و متلازم تلقى گرديدهاند. لذا ايشان از وجود
بيعت، به اثبات انتخاب پرداخته است، درحالىكه بيعت در مفهوم خود، هيچگونه دلالت
مطابقى، تضمنّى و يا التزامى بر انتخاب مردم ندارد؛ چه اينكه عملا نيز بين بيعت و
انتخاب، د رتاريخ اسلام، تلازمى وجود نداشته است.
اين نويسنده، درباره ماهيت حكومت، برداشت خاصى دارد و تلاش كرده است
كه آن برداشت را در چارچوب بيعت بگنجاند. نظر او درباره ماهيت حكومت اين است كه:
حكومت فقط يك مأموريت از سوى شهروندان است و ماهيت وكالت، يك قرارداد
و عقد مىباشد كه هيچگونه الزامى براى موكل يا موكلّين به وجود نخواهد آورد و
آنان هرگاه بخواهند مىتوانند وكيل خود را معزول و بركنار اعلام كنند.
به نظر مىرسد كه در انطباق اين مبنا درباره ماهيت حكومت، با بيعت،
صرفنظر از صحيح يا باطل بودن آن، مشكلات لا ينحلّى وجود دارد؛ مانند:
اوّل: بيعت و التزام
اولين عنصر تشكيلهنده بيعت، تعهّد و التزام است. امين الاسلام طبرسى
كه در بررسى مفردات قرآنى، دقت ويژهاى دارد، بيعت را به پيمانى كه اطاعت را
الزامآور
نام کتاب : دين و دولت در انديشه اسلامي نویسنده : سروش، محمد جلد : 1 صفحه : 412