انتخاب كردن به عنوان حق طبيعى، از اراده خود مردم، نشأت مى‌گيرد؛ ولى اين برداشت، در صورتى درست است كه از آيات قبل از اين آيه و نيز از واقعيات تاريخى مربوط به پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله و سلّم چشم‌پوشى كنيم. درحالى‌كه با توجه به موارد زير، اين برداشت، قابل قبول نيست:

الف) درباره بيعت رضوان، آيه ديگرى نيز وجود دارد:

ان الذين يبايعونك انما يبايعون اللّه يد اللّه فوق ايديهم.[1] و اين آيه، قبل از آيه‌ «لقد رضى اللّه عن المؤمنين» قرار دارد، و مفاد آن، امضا و تأييد عمل واقع شده نيست، بلكه ظاهر آن، تحريص بر بيعت و وفاى به آن است.[2] ب) بيعت رضوان با امر الهى و درخواست پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم انجام گرفت:

سلمة بن اكوع مى‌گويد:

در حديبيّه بوديم كه منادى رسول خدا اعلام كرد: اى مردم! براى بيعت بشتابيد، كه روح القدس بدان دستور داده است. ما به خدمت پيامبر كه در زير درخت سمره بود رفتيم و با او بيعت كرديم.[3] در تفاسير مختلف، به اين‌كه پيامبر، مردم را به بيعت فرا خواند، تصريح شده است.[4] ج) لحن آيات سوره فتح، به خصوص اين تعبير خداوند كه «خداوند از مؤمنان كه با تو بيعت كردند، خشنود شد»، گوياى آن است كه رفتار ناخوشايندى از برخى مسلمانان در جريان حديبيّه سرزده بود و خداوند پس از آن، اعلام رضايت از ايشان كرد.

روايات فراوان تاريخى نيز نشان مى‌دهد كه در جريان صلح حديبيّه، عده‌اى از

[1] - فتح( 48) آيه 10.

[2] - ابو الفتوح رازى، روض الجنان، ج 5، ص 90.

[3] - جلال الدين سيوطى، لباب المنقول فى اسباب النزول،( ذيل تفسير الجلالين، ص 679)؛ الميزان، ج 18، ص 291.

[4] - محمود زمخشرى، كشاف، ج 4، ص 339؛ قرطبى، جامع احكام القرآن، ج 17، ص 276؛ تفسير مجمع البيان، ج 9، ص 117.