جامعه سياسى، با قرار گرفتن در محدوده اخلاق، نه مى‌تواند تشكيل شود و نه مى‌تواند پايدار بماند.[1]

شرط عدالت در متون اسلامى‌

در مكتب اسلام، آراستگى به فضايل اخلاقى و عدالت، نه فقط براى فرمانرواى جامعه و رهبر امت، بلكه براى بسيارى از سمت‌هاى ديگر اجتماعى، يك شرط قطعى و اساسى است و در متون مستند به وحى، با تعبيرات گوناگون نسبت به اين شرط تأكيد شده است. ما در اين‌جا ابتدا به نصوص و مستندات اين شرط، اشاره، و سپس فلسفه و حكمت آن‌را ارزيابى مى‌نماييم.

در قرآن كريم، به‌طوركلى از اطاعت اسراف‌كاران، فسادكنندگان بر زمين، غافلان از ياد خدا، پيروى‌كنندگان از خواهش‌هاى نفسانى، گناه‌كاران، ناسپاسان و ظالمان، نهى شده است.[2] از اين دستورات و فرامين الهى، به‌خوبى فهميده مى‌شود كه گروه‌هاى فوق، شايستگى به دست گرفتن امور جامعه را نداشته، و به‌عنوان رهبر جامعه، نبايد مورد تبعيت و پيروى قرار گيرند.

در روايات اسلامى نيز چنين شرطى ديده مى‌شود:

امام باقر عليه السّلام از پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله و سلّم چنين نقل مى‌كنند:

امامت و رهبرى فقط شايسته كسى است كه داراى اين سه خصلت باشد: تقوا و ورعى كه او را از معصيت خداوند، بازدارد؛ حلم و تحملّى كه در اثر آن، خشم و غضب را تحت اختيار و كنترل خود داشته باشد؛ رهبرى به شيوه پسنديده بر مردم، به گونه‌اى كه مانند پدرى مهربان براى آنان باشد.[3] حضرت على عليه السّلام مى‌فرمايند:

[1] - لئواشتراوس، فلسفه سياسى چيست، ترجمه فرهنگ رجائى، ص 145.

[2] - ر. ك: شعراء( 26) آيه‌هاى 151- 152، كهف( 18) آيه 28؛ انسان( 76) آيه 24؛ هود( 11) آيه 113.

[3] - كافى، ج 1، ص 407.