نام کتاب : دين و دولت در انديشه اسلامي نویسنده : سروش، محمد جلد : 1 صفحه : 314
براى امام اصل و معصوم، صريح است.
نگاه كلامى
امامت و رهبرى جامعه، بخشى از مباحث كلام اسلامى را تشكيل مىدهد كه
هريك از فرق اسلامى، به بحث درباره آن پرداختهاند. مباحث متكلمان شيعه
دراينباره، در مقايسه با متكلمان ديگر فرق اسلامى، از يك تفاوت اساسى برخوردار
است؛ زيرا در كلام شيعى، از «امامت عظمى» بحث مىشود، و آنچه كه به عنوان «ضرورت
امام» و «ويژگىهاى امام» مطرح مىشود، در ارتباط با منصب جانشينى پيامبر صلّى
اللّه عليه و آله و سلّم است.
ازاينرو، نصّ و عصمت، از شرايط امامت شمرده مىشود.
به طور كلى، كلام شيعى، در زمينه امامت، ناظر به عصر حضور است؛ يعنى
دورهاى كه امام معصوم عليه السّلام در ميان مردم آشكارا حاضر است؛ ولى چون متكلمان
اهل سنت، امامت را به طور كلى، پس از رحلت پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و
سلّم جريان واحد و يكسانى مىدانند و براى آنان حضور و غيبت مطرح نيست، لذا همه
رهبران جامعه را در يك سطح قرار مىدهند كه نه از عصمت برخوردارند، و نه علم الهى
به آنان افاضه مىشود، و نه درباره هيچيك از ايشان نصب و تعيينى از طرف خداوند
صورت گرفته است.
ازاينرو، شرايط و خصوصياتى كه براى امام در كلام سنت ذكر مىشود،
ناظر به مرحله خاصى از دوران امامت نيست.
تأكيد شيعه، بر شرايط سنگينى مانند عصمت امام، از آنجا ناشى مىشود
كه به امامت عظمى، فراتر از حكومت نظر مىكند، و نقش امام عليه السّلام را به
رهبرى جامعه و دولت، محدود نمىسازد. در بينش اعتقادى شيعه امام در تبيين دين،
جانشين پيامبر خدا است؛ يعنى همانطور كه پيامبر حقيقت دين را به استناد وحى، در
اختيار مردم قرار مىداد و در اين تبيين و ارائه، هيچگونه رأى و اجتهادى از سوى
خود حضرت، وجود نداشت، و لذا هيچ خطا و اشتباهى هم در هيچ مورد، راه پيدا نمىكرد،
امامان عليهم السّلام نيز در تبيين دين، دراياى اين نقش بودند و به استناد پيوند
معنوى با رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و دريافت علوم از آن حضرت- و نه
به استناد وحى مستقيم از خداوند-
نام کتاب : دين و دولت در انديشه اسلامي نویسنده : سروش، محمد جلد : 1 صفحه : 314