نام کتاب : دين و دولت در انديشه اسلامي نویسنده : سروش، محمد جلد : 1 صفحه : 228
ثالثا، در اين آيه، حكم كردن بين مردم به
عنوان غايت و هدف فرو فرستادن قرآن، ذكر گرديده است، درحالىكه مسائل قضايى، بخش
بسيار اندكى از محتواى قرآنرا تشكيل مىدهد. لذا تبيين غايت نزول قرآن، تنها در
محدوده اين بخش بسيار اندك غير مناسب است. برخلاف آن كه حكم به معناى حكومت و
تشكيل دولت باشد، كه ذكر جامعه ايدهآل به رهبرى رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و
سلّم به عنوان آرمان نزول قرآن، با مجموعه آيات قرآن، داراى تناسب و ارتباط است.
3- قرآن و اموال پيامبر
قرآن كريم، اموال عمومى را از آن پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله
و سلّم مىداند؛ چه اموالى كه از دست مردم به عنوان ماليات به بيت المال مىريزد،
و چه ثروتهايى كه به صورت طبيعى وجود دارد.
تأمل در اين دارايىها از نظر كميّت و مقدار آنها، و نيز نوع
مالكيّت حضرت، و مسئوليتهايى كه متقابلا بر عهده پيامبر قرار گرفته است،
نشاندهنده موقعيّت رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در زعامت و رهبرى
جامعه، و نقش آن حضرت، در دولت اسلامى است. در قرآن كريم، اموال زير، متعلق به
پيامبر دانسته شده است:
1. خمس
و اعلموا انما غنمتم من شىء فان لله خمسه و للرسول و لذى القربى
و اليتامى و المساكين و ابن السبيل؛[1] بدانيد هرگونه غنيمتى به دست آوريد، خمس آن براى خدا و براى پيامبر
و براى ذى القربى و يتيمان و مسكينان و در راهماندگان است.
در اين آيه، بخشى از «خمس»، از آن پيامبر دانسته شده است. ولى از
آنجا كه براساس تفاسير اهل بيت عليهم السّلام، سهم خداوند و سهم ذى القربى- كه
مقصود خصوص