مربوط به «اموال عمومى و بيت المال» و بخش ديگر، در ارتباط با روابط اقتصادى در سطح جامعه، تنظيم و كنترل فعاليت‌هاى اقتصادى مردم است.

در بخش اول، اموال متفاوتى در اختيار پيامبر اسلام قرار مى‌گرفت؛ مانند غنيمت، جزيه و زكات كه قوانين و مقررات آن‌ها، از نظر شيوه جمع‌آورى و كيفيت تقسيم و مصرف در فقه اسلامى ذكر شده است و نيازى به پرداختن بدان در اين‌جا نيست.

اينك تنها نگاهى گذارا به نقش رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به عنوان رهبر نخستين دولت اسلامى، در دو بخش فعاليت‌هاى اقتصادى دولت و مردم مى‌افكنيم:

1- تشكيلات گردآورى زكات‌

مهم‌ترين منبع درآمد دولت اسلامى در صدر اسلام، زكات بوده است، كه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم براى دريافت و جمع‌آورى آن، مأمورين خود را به مناطق مختلف اعزام مى‌نمود:

- پيامبر، فروة بن مسيك را به عنوان عامل خود، بر قبيله‌هاى مراد، زبيد و مذحج، انتخاب كرد و خالد بن سعيد را به همراه او براى دريافت صدقات فرستاد، و به وى دستورالعملى درباره مقدرا زكات ابلاغ كرد. فروه تا زمان وفات حضرت، هم‌چنان مأمور مالياتى حضرت، در آن قبايل بود.[1]- در سال نهم هجرت، رسول خدا بريدة بن حصيب را براى زكات‌هاى قبيله اسلم و غفار، عباد بن بشر را براى زكات‌هاى قبيله سليم و مزينه، عمرو بن عاص را براى گرفتن زكات فزاره، ضحاك بن سفيان را براى قبيله بنى كلاب، بسر بن سفيان را براى قبيله بنى كعب، عبد الله بن لتيبه را براى قبيله بنى ذبيان و مردى از بنى سعد را براى قبيله بنى سعد، جهت گرفتن زكات اعزام نمود.[2]

[1] - محمد ابراهيم آيتى، تاريخ پيامبر اسلام، ص 641.

[2] - همان، ص 571.