نام کتاب : دين و دولت در انديشه اسلامي نویسنده : سروش، محمد جلد : 1 صفحه : 203
4- درصورتىكه مدينه مورد هجوم قرار گيرد،
همه دفاع مىكنند.
5- قرار صلح با دشمن، با نظرخواهى از هر دو انجام مىگيرد.
6- در صورت بروز اختلاف، آخرين داور، شخص پيامبر اسلام است.
7- امضاكنندگان، با يكديگر به خيرخواهى و نيكوكارى عمل مىكنند.[1] عهدنامه ديگر، پيمانى است كه در
سال ششم هجرى، بين آن حضرت و قريش در ماجراى صلح حديبيّه به امضا رسيد كه براساس
آن، طرفين متعهد شدند: تا ده سال جنگ نكنند، هيچكدام نسبت به ديگرى خيانت نورزد،
امنيت مالى يكديگر را محترم شمارند، افراد در همپيمان شدن با پيامبر اسلام يا
مشركين آزاد باشند، اسلام در مكّه علنى باشد، و هيچكس نسبت به آيينش مورد فشار
قرار نگيرد.[2] يكى ديگر
از اين معاهدات بينالمللى، پيمان آن حضرت با مسيحيان نجران است.
آنان در اين معاهده پذيرفتند كه ساليانه مبلغى به عنوان ماليات به
دولت اسلامى بپردازند، و در مقابل، پيامبر اسلام نيز مسئوليّت دفاع از آنان و
جلوگيرى از ظلم از جانب مسلمانان، آزادى مذهبىشان و ... را به عهده گرفت.
4- انتخاب نمايندگان سياسى، اجتماعى
علاوه بر فرمانروايان و حاكمان، كه با مسئوليتهاى مشخص، براى اداره
امور هر منطقه يا قبيله، از سوى پيامبر انتخاب مىشدند، افراد ديگرى نيز به عنوان
«عريف» و «نقيب» عهدهدار پيوند و رابطه قبايل با آن حضرت بودند.
رسول خدا در بيعت عقبه دوم، پس از انجام بيعت، فرمود:
دوازده تن «نقيب» از ميان خود بفرستيد تا كارهاى شما را به عهده
داشته باشند.
اين گروه توسط خود مردم، انتخاب شدند و سپس پيامبر، اين گونه با آنان
بيعت كرد: