يهوديان در دين خود آزادند، همان‌گونه كه مسلمانان در دين خود آزادند، به جز ظالمان و متجاوزان هر دو گروه، كه از ديگران مستثنا و جدا هستند و خود و خانواده خويش را هلاك مى‌كنند. يهوديان بنى نجار، بنى حارث، بنى ساعده، بنى الاوس و ...، همگى داراى همان امتيازات يهوديان بنى عوف هستند. هم‌پيمانان همه يهوديان نيز همانند خودشان مى‌باشند.

قابل توجه است كه در اين پيمان، از مسلمانان و طرف ديگر قرارداد (يهوديان مدينه) به عنوان «امت واحده» نام برده شده است:

هذا الكتاب من محمد النبى بين المؤمنين و المسلمين من قريش و (اهل) يثرب ... انهم امة واحدة من دون الناس.[1] در يكى ديگر از اين پيمان‌ها كه پيامبر اسلام با مسيحيان نجران در سال دهم هجرت امضا نمودند، آمده است:

مردم نجران و اطراف آن، نسبت به مال، جان، سرزمين، مراكز عبادت و تمامى اعضاى قبيله خود، از حاضر و غايب، در پناه خدا و پيامبر اسلام قرار دارند. و هيچ اسقف، راهب و كاهنى از آنان، از مقام خود عزل نمى‌شود و به آنان اهانتى نخواهد شد. و در برابر خون‌هايى كه در جاهليت ريخته شده، مجازات نخواهند شد و خسارتى از آنان گرفته نخواهد شد و هيچ‌گونه سخت‌گيرى درباره آنان روا نيست، هيچ لشكرى بر سرزمين آن‌ها وارد نمى‌شود و هركس بر آنان ادعايى داشته باشد، براساس عدل درباره آن‌ها حكم مى‌شود تا نه ظالم باشند و نه مظلوم ...[2] با توجه به پيمان‌هاى متعددى كه پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با غير مسلمانان برقرار نموده است، ولى هيچ مورخى (مسلمان يا غير مسلمان) ادعا نكرده است كه پيامبر به نقض عهد و شكستن پيمان اقدام كرده باشد، مگر آن كه قبلا طرف مقابل، تهد خود را يك‌جانبه، لغو كرده باشد.

امثال هگل، از اين بخش‌هاى زرين حضور دين و دولت، بى‌خبر بوده‌اند و تنها

[1] - براى اطلاع از متن كامل پيمان، همراه با مستندات و توضيحات ر. ك: احمدى ميانجى، مكاتيب الرسول، ج 1، ص 240 و 263.

[2] - همان، ج 2، ص 318.