استوار است.[347] اين امر نشان مى‌دهد كه همه چيز بر اساس خواست خداوند متعال تنظيم شده‌اند. لذا او از هر كسى به ماهيت امور، آگاه‌تر است و هر آنچه او در باره آنها بيان مى‌كند، بهترين دستور است.

هشت. تحليل نهايى صفات‌

از آنچه گذشت، روشن مى‌شود كه ما با خدايى رو به رو هستيم كه:

«يكتا و يگانه» است. لذا با خدايان متعدّدى كه موجب تشويش و سرگردانى مى‌گردند، رو به رو نيستيم.

«آفريدگارِ» همه هستى- از جمله انسان و جهان- است. لذا به تمام ابعاد وجودى آنها اشراف كامل دارد.

«پروردگارِ» همه هستى است. لذا اختياردار همه چيز است و همه امور هستى را او تقدير و تدبير مى‌كند و كسى جز او در اين كار دست ندارد. از اين رو، تقدير و تدبير همه چيز از جمله انسان، جهان و حتّى شادكامى، به دست او صورت مى‌پذيرد.

«دانا» است و دانايى او بر همه ابعاد هستى، سايه گسترده و نسبت به همه چيز، خبير و بصير است و هر آنچه انجام مى‌دهد، بر اساس حكمت و مصلحت است. لذا همين امر به انسان اميد مى‌دهد كه او با ديدى باز، مصالح وى را مى‌داند و جز به خير و صلاحش كارى نمى‌كند.

«عادل» است و هرگز به كسى ظلم نمى‌كند. لذا همه تقديرهاى او عادلانه است. اين با موجودى كه بى‌منطق و بى‌حكمت اقدام مى‌كند و ممكن است به ظلم رفتار نمايد، خيلى تفاوت دارد.

«اندازه گذارنده» است و براى هر چيزى، اندازه‌اى مشخّص كرده است. در نظام آفرينش، همه چيز بر اساس اندازه‌گيرى و تقدير خاصّى از جهات مختلف، چون: طول و عرض و دوام و مهلت‌ها و روزى‌ها استوار است. اين امر نشان مى‌دهد كه همه چيز بر اساس خواست خداوند متعال تنظيم شده است. لذا او از هر كسى به ماهيت امور، آگاه‌تر است و هر آنچه او در باره آنها بيان مى‌كند، بهترين دستور است.

«رحمتگر و مهربان» است و نسبت به بندگانش، لطف و عنايت دارد. لذا بيش از استحقاق مى‌بخشد و جز به نيكى با آنان رفتار نمى‌كند. اين بُعد، جنبه عاطفى ارتباط با خدا را ارضا مى‌كند و به انسان اميد مى‌دهد كه با لطف و مهرى كه او دارد، هرگز بد وى را نمى‌خواهد و او را رها نمى‌كند و تنها نمى‌گذارد.

[347]. دانش‌نامه عقايد اسلامى، ج 7، ص 213.