مسئله سوم، «گذشت از مال و پرداخت آن در راه خدا» است. علاقه به مال نيز ممكن است با علاقه به خداوند در تضاد قرار گيرد. به همين جهت، در روايت ديگرى، گذشته از توحيد و نفى شرك، دو عامل ديگر براى چشيدن طعم ايمان مطرح شده كه يكى پرداخت زكات با ميل و رغبت و ديگرى دادن بهترين جنس به عنوان زكات است.[1830] در اين دو نيز- كه از امور مالى هستند-، صحبت از گذر از علاقه به مال براى رضاى خداست كه مى‌تواند بُعد ديگرى در تنظيم نظام حبّ و بغض ارزيابى شود.

حوزه چهارم، حوزه «اخلاقيات» است. ايمان، بُعد اخلاقى نيز دارد. كسى ايمان كامل دارد و مى‌تواند از طعم شيرين آن بهره‌مند گردد كه به اخلاق آن نيز آراسته باشد. بويژه در اين باره بر صداقت و راستى تأكيد جدّى شده است. اين بدان جهت است كه صداقت، يكى از نشانه‌هاى ايمان واقعى و درونى است.[1831] امام على (ع) در اين باره مى‌فرمايد:

لا يجِدُ عَبدٌ طَعمَ الإِيمانِ حَتّى يترُك الكذِبَ هَزلَهُ وجِدَّهُ.[1832]

طعم ايمان را نمى‌يابد، مگر آن كه دروغ گفتن را، به شوخى يا جدّى، ترك گويد.

در برخى روايات، ترك مِراء (جرّ و بحث) نيز به آن اضافه شده است.[1833]

ه- مناجات با خدا

يكى از لذّت‌هاى معنوى، لذّت دعا و مناجات است. در اهميت دعا همين بس كه «برترين عبادت»[1834] و بلكه «روح و مغز عبادت» معرفى شده است‌[1835] و به همين دليل، «سودمندتر از قرائت‌

قرآن» بلكه «با فضيلت‌تر از همه عبادات» از آن ياد شده است.[1836] دعا، كليد رحمت الهى، موجب تأمين خواسته‌ها، سلامتى از شيطان است.[1837] آنچه به بحث ما بيشتر مربوط مى‌شود، اين كه دعا و مناجات با خدا، يكى از بهترين انواع ارتباط با خداست. طبق برخى روايات، دعا و مناجات، مايه‌

[1830]. پيامبر خدا( ص): ثَلاثٌ مَن فَعَلَهُنَّ فَقَد طَعِمَ طَعمَ الإِيمانِ: مَن عَبَدَ اللهَ وَحدَهُ وأنَّهُ لا إلهَ إلَا اللهُ، وأعطى زَكاة مالِهِ طَيبَة بِها نَفسُهُ رافِدَة عَلَيهِ كلَّ عامٍ، ولا يعطِى الهَرِمَة و لَا الدَّرِنَة ولَا المَريضَة ولَا الشَّرَطَ اللَّئيمَة ولكن مِن وَسَطِ أموالِكم، فَإِنَّ اللهَ لَم يسأَلكم خَيرَهُ ولَم يأمُركم بِشَرِّهِ( السنن الكبرى، بيهقى، ج 4، ص 161، ح 7275؛ كنز العمّال، ج 1، ص 25، ح 10).

[1831]. امام صادق( ع): لا تَغتَرُّوا بِصَلاتِهِم وَلا بِصِيامِهِم؛ فَإنَّ الرَّجُلَ رُبَّما لَهِجَ بِالصَّلاة وَالصَّومِ حتّى لَو تَرَكهُ استَوحَشَ، وَلكنِ اختَبِرُوهُم عِندَ صِدقِ الحَديثِ وَأداءِ الأمانَة( الكافى، ج 2، ص 104، ح 2).

[1832]. الكافى، ج 2، ص 340، ح 11؛ المحاسن، ج 1، ص 209، ح 372؛ تحف العقول، ص 216.

[1833]. پيامبر خدا( ص): لا تَدخُلُ حَلاوَة الإِيمانِ قَلبَ امرِىً حَتّى يترُك بَعضَ الحَديثِ لِخَوفِ الكذِبِ وإن كانَ صادِقا، ويترُك بَعضَ المِراءِ وإن كانَ مُحِقّا( الفردوس، ج 5، ص 104، ح 7608).

[1834]. ر. ك: نهج الدعا، ج 1، ص 48( أفضَلُ العِبَادَةِ).

[1835]. ر. ك: همان، ص 46( مُخّ العِبَادَةِ).

[1836]. ر. ك: همان، ص 52( أفضَلُ مِن كِثرَةِ القِراءَةِ والصَّلاةِ).

[1837]. ر. ك: همان، ص 66( بَرَكاتِ الدُّعاءِ).