طاعت و ترك معصيت، در ظاهر ناخوشايند به نظر آيد؛ امّا در واقع خير و خوبى است، چون به نفع اوست. امام باقر (ع) در اين باره مى‌فرمايد:

إنَّ اللَّهَ- تبارك وتعالى- لَم يُحرِّم ذَلِكَ عَلى عِبادِهِ وأحَلَّ لَهُم ما سِوَى ذَلِكَ مِن رَغبَةٍ فيما أحَلَّ لَهُم ولا زُهدٍ فيما حَرَّمَهُ عَلَيهم ولَكِنَّهُ تَعالى خَلَقَ الخَلقَ فَعَلِمَ ما يَقومُ بِهِ ابدانُهُم وما يُصلِحُهُم وأحَلَّهُ لَهُم وأباحَهُ وعَلِمَ ما يَضُرُّهُم فَنَهاهُم عَنهُ وحَرَّمَهُ عَلَيهِم.[1526]

همانا خداوند- تبارك و تعالى- چيزى را به خاطر علاقه‌مندى به آنها حرام و ديگر چيزها را به خاطر بى‌علاقگى به آنها حرام نكرده است؛ بلكه او مردم را آفريده است و مى‌داند چه چيزى بدن‌ها را پايدار مى‌دارد و به صلاح آن است و لذا آن را حلال كرده و مباح ساخته است و مى‌داند چه چيزى به زيان آنهاست، پس آنها را از آن نهى كرده و حرام نموده است.

مضمون اين حديث شريف آن است كه حلال و حرام خداوند، پيروِ مصالح و مفاسد بشر است. خداوندى كه بشر را آفريده، از صلاح و فساد او به خوبى آگاه است و بر همين اساس، حلال و حرام خود را تنظيم كرده است. قوانين الهى، بر اساس مصالح و مفاسد واقعى بشر تنظيم مى‌شوند، نه سليقه‌ها و احساسات زودگذر و مخرّب. از اين رو، قضاى تشريعى خداوند نيز مبتنى بر خير است كه مى‌تواند پايه مستحكمى براى رضامندى باشد.

ب- اصلاح تصوّر از دين‌

انسان، موجودى راحت‌طلب و سختى‌گريز است. به همين جهت، از ارزيابى‌هاى انسان در باره برخى پديده‌ها و از جمله دين، ارزيابى طاقت است. اگر انسان، چيزى را فراتر از طاقت و توان خود ارزيابى كند، ناراضى مى‌شود و اگر آن را آسان و فروتر از توان خود ارزيابى نمايد، خرسند خواهد شد. اگر دين، سخت و فراطاقتْ ارزيابى شود، موجب ناخرسندى و نارضايتى از آن مى‌گردد و اگر آسان و فروطاقتْ ارزيابى گردد، موجب رغبت به آن و اظهار خرسندى خواهد شد.

تصوّر غلط: توهّم «طاقت‌فرسايى»

تصوّر برخى بر اين است كه دين، دستورهاى سخت، دشوار و طاقت‌فرسا دارد و هدفى جز آزار پيروان، دنبال نمى‌كند. انسان از آنچه او را به رنج اندازد و موجبات آزار او را فراهم آورد، گريزان است.

[1526]. علل الشرائع، ج 2، ص 484.