امام صادق (ع) نيز در پاسخ كافرى كه از علّت فقر و غنا پرسيده بود، يكى از علل آن را همين مطلب دانسته است.[1401]

امام باقر (ع) در تفسير آية شريف (وَ كَذلِكَ فَتَنَّا بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ‌؛[1402] و بدين گونه برخى از ايشان را به برخى آزموديم) بر همين قاعده تصريح مى‌كند و مى‌فرمايد:

أى اختَبَرنَا الأَغنِياءَ بِالغَناءِ لِنَنظُرَ كيفَ مُواساتُهُم لِلفُقَراءِ، وكيفَ يخرِجونَ ما فَرَضَ اللّهُ عَلَيهِم فى أموالِهِم، فَاختَبَرنَا الفُقَراءَ لِنَنظُرَ كيفَ صَبرُهُم عَلَى الفَقرِ وعَمّا فى أيدِى الأَغنِياءِ.[1403]

يعنى توانگران را به فقيران آزموديم تا درنگريم كه با فقيران، چگونه همراهى مى‌كنند و چه سان بخشى از مالشان را كه خداوند واجب فرموده، بيرون مى‌سازند؛ و نيز فقيران را آزموديم تا درنگريم كه چگونه بر فقر خويش و توانگرى توانگران، صبر مى‌ورزند.

بنا بر اين، فقر و غنا، و ضعف و قدرت، نشانه ارزشمندى و ناارزشمندى نزد خداوند متعال نيست. امام على (ع) در اين باره تصريح مى‌كند كه:

لا تَعتَبِرُوا الرِّضا وَالسُّخطَ بِالمالِ وَالوَلَدِ جَهلًا بِمَواقِعِ الفِتنَةِ، وَالاختِبارِ فى مَوضِعِ الغِنى وَالاقتِدارِ، فَقَد قالَ سُبحانَهُ وتَعالى: (أَ يَحْسَبُونَ أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مالٍ وَ بَنِينَ* نُسارِعُ لَهُمْ فِي الْخَيْراتِ بَلْ لا يَشْعُرُونَ)[1404] فَإِنَّ اللهَ سُبحانَهُ يختَبِرُ عِبادَهُ المُستَكبِرينَ فى أنفُسِهِم بِأَولِيائِهِ المُستَضعَفينَ فى أعينِهِم.[1405]

به سبب جهل به موارد آزمايش و امتحان در جاى توانگرى و قدرت، گمان نكنيد كه خشنودى يا ناخشنودى خدا به اين شكل است كه مال و فرزند به كسى بدهد يا ندهد. همانا خداوندِ منزّه و بزرگ فرموده است: (آيا مى‌پندارند كه آنچه از مال و فرزندان به آنان مى‌دهيم، براى آنها در [رساندن‌] نيكى‌ها شتاب مى‌كنيم؟ [نه؛] بلكه نمى‌فهمند). پس خداى سبحان، آن گروه از بندگانش را كه خود را نزد خويش بزرگ مى‌شمارند، به سبب آن دسته از دوستانش كه در چشم آن گروهْ ضعيف به شمار مى‌روند، آزمايش مى‌كند.

جالب اين كه امام على (ع)، آن تصوّر باطل را نتيجه جهل و نادانى مى‌داند. از اين رو، شناخت و معرفت مى‌تواند تصوّر باطل را از بين ببرد و تصوّر درست را جايگزين آن سازد.

[1401]. اختَبَرَ الأَغنِياءَ بِما أعطاهُم لِينظُرَ كيفَ شُكرُهُم، وَالفُقَراءَ بِما مَنَعَهُم لِينظُرَ كيفَ صَبرُهُم( الإحتجاج، ج 2، ص 224، ح 223؛ بحار الأنوار، ج 10، ص 171، ح 2).

[1402]. سوره انعام، آيه 53.

[1403]. تفسير القمّى، ج 1، ص 202؛ بحار الأنوار، ج 17، ص 82، ح 3 و ج 22، ص 67، ح 10.

[1404]. سوره مؤمنون، آيه 55- 56.

[1405]. نهج البلاغة، خطبه 192؛ بحار الأنوار، ج 13، ص 141، ح 61.