هر كس به تنگ‌دستى دچار شود و گمان نبرد كه اين، نيك‌بينى خدا به اوست، اميد را تباه ساخته و آن كس كه گشاده‌دست گردد و گمان نبرد كه اين، گرفتارى تدريجى خدا براى اوست، خود را از بيمى كه نبايد از آن ايمن باشد، ايمن داشته است.

به همين دليل است كه صابران، در بلاها خداوند را شكر مى‌كنند:

اللَّهُمَ لَك الحَمدُ حَمدَ الشّاكرينَ لَك عَلى مُصابِهِم.[1385]

خداوندا! سپاسْ تو را همانند سپاس كسانى كه در مصيبت‌ها شكرگزار تو هستند.

امام زين العابدين (ع) نيز در دعاى خود از خداوند متعال مى‌خواهد كه توفيق شكر به خاطر نداشته‌ها را به وى عنايت كند:

وَاجعَل شُكرِى لَكَ عَلَى مازَوَيتَ عَنّى أوفَرَ مِن شُكرى إيّاكَ عَلَى ماخَوَّلتَنى.[1386]

و سپاس من از تو را به خاطر آنچه از من گرفته‌اى، بيشتر از سپاس من از تو به خاطر آنچه به من داده‌اى، قرار ده.

معناى بلا

ابعاد مثبت ناخوشايندها شامل چند امر مى‌شود: تكامل انسان؛ تقويت ارتباط با خداوند متعال؛ حفظ دين و ايمان؛ تطهير گناهان؛ ترفيع درجه؛ پاداش اخروى.

يك. تكامل‌

يكى از مهم‌ترين فايده بلاها، خاصيت «تكاملى» آنهاست. انسان، موجودى است كه به رشد و تكامل نياز دارد و جز اين، ارزش و اهميتى نخواهد داشت. اين مهم، توسط بلاها امكان‌پذير است. در حالت آسايش و راحتى، قابليت‌هاى نهفته انسان، پرورش نمى‌يابند. شهيد مطهّرى در اين باره مى‌گويد:

زشتى‌ها مقدّمه وجود زيبايى‌ها و آفريننده و پديدآورنده آنها هستند. در شكم گرفتارى‌ها و مصيبت‌ها، نيك‌بختى‌ها و سعادت‌ها نهفته است.[1387]

انسان، موجودى است با قابليت‌ها و استعدادهاى فراوان كه براى سعادت و بهْ‌روزى بايد پرورش يابند و از قوّه، به فعل تبديل شوند و در اين ميان، آنچه زمينه اين مهم را فراهم مى‌سازد، «سختى» ها و «مصيبت» هاست و كارگاهى كه چنين فعل و انفعالى در آن صورت مى‌گيرد، «دنيا» است. اساساً فلسفه وجود دنيا، پرورش استعدادهاى نهفته انسان است. اين كه دنيا مقدّمه آخرت‌

[1385]. زيارت عاشورا.

[1386]. الصحيفة السجادية، ص 180، دعاى 1.

[1387]. مجموعه آثار شهيد مطهرى، ج 1، ص 174.