بيمارى، يكى از سختى‌هاى زندگى است كه پاداش فراوان براى آن، قرار داده شده است؛ امّا مشروط به پذيرش آن است. يعنى هنگامى فرد بيمار، پاداش مى‌گيرد كه بيمارى را بپذيرد، نه اين كه با آن دربيفتد، لب به شكايت بگشايد. امام صادق (ع) مى‌فرمايد:

مَنِ اشتَكى لَيلَةً فَقَبِلَها بِقَبولِها وأدّى إلَى اللَّهِ شُكرَها، كانَت كعِبادَةِ سِتّينَ سَنَةً.

هر كس شبى بيمار شود و آن را بپذيرد و شكر آن را به درگاه خدا به جاى آورد، همانند شصت سال، عبادت كردن است.

از ايشان پرسيدند: «پذيرفتن بيمارى يعنى چه؟». امام صادق (ع) در پاسخ مى‌فرمايد:

يصبِرُ عَلَيها ولا يخبِرُ بِما كانَ فيها فَإِذا أصبَحَ حَمِدَ اللَّهَ عَلى ما كانَ.[1333]

بر آن صبر مى‌كند و كسى را از آن بيمارى، خبر نمى‌كند و چون صبح شود، خداوند را به خاطر آن، ستايش مى‌كند.

به خوبى روشن است كه پذيرفتن واقعيت، يكى از مفاهيم مهمى است كه هنگام بروز سختى‌ها بايد به آن، توجّه كرد.

اشعث بن قيس، برادرى داشت كه فوت كرد و او را عزادار ساخت. اميرمؤمنان (ع) به ملاقات او رفت و او را تسليت داد و در يكى از جملات، به او فرمود:

إنَّك إن صَبَرتَ جَرى عَلَيك القَضاءُ وأنتَ مَحمودٌ وإن جَزِعتَ جَرى عَلَيك القَضاءُ وأنتَ مَذمومٌ.[1334]

اگر صبر داشته باشى، قضاى الهى بر تو مى‌گذرد، در حالى كه تو ستايش مى‌شوى. و اگر بى‌تابى كنى، [باز هم‌] قضاى الهى بر تو مى‌گذرد، در حالى كه تو نكوهش مى‌شوى.

در اين كلام، به «برگشت‌ناپذيرى سختى‌ها» استناد شده و چنين نتيجه‌گيرى شده كه بى‌تابى كردن و درافتادن با سختى‌ها، پايانى جز زيان ندارد.

فضيل بن ميسر نقل مى‌كند كه: روزى خدمت امام صادق (ع) بوديم كه كسى آمد و از گرفتارى‌اى كه به آن دچار شده بود، شكايت كرد. امام (ع) با استناد به همين اصل، وى را راه‌نمايى فرمود:

[1333]. الكافى، ج 3، ص 116، ح 6 و ص 115، ح 5؛ مكارم الأخلاق، ص 358.

[1334]. الكافى، ج 3، ص 261، ح 4. نيز، ر. ك: تحف العقول، ص 209. در نقل نهج البلاغة آمده كه اين جمله، هنگام فوت پسر اشعث گفته شده است و ممكن است دو جريانِ متفاوت باشند. جمله نهج البلاغة، كمى متفاوت است:« ان صبرت جرى عليك القدر و أنت مأجور، و ان جزعت جرى عليك القدر و أنت مأزور»( نهج البلاغة، حكمت 291). نيز، ر. ك: جامع الأخبار، ص 112؛ تاريخ اليعقوبى، ج 2، ص 209.