پذيرش موقعيت، نشانه خردمندى است و خردمند، كار بيهوده نمى‌كند. سختى‌ها چون برگشت‌ناپذيرند، درافتادن با آنها و ستيز كردن با آنها بى‌فايده و بلكه زيان‌آور خواهد بود. بنا بر اين، خِرد، حكم مى‌كند كه انسان «در برابر سختى‌ها» نَايستد؛ بلكه «در كنار سختى‌ها» قرار گيرد. قرار گرفتن در كنار سختى‌ها، امكان مديريت كردن و مهار نمودن سختى‌ها را به وجود مى‌آورد؛ بر خلاف بى‌تابى كردن و در برابر سختى‌ها قرار گرفتن كه انسان را ناتوان مى‌سازد.

و در نقل ديگرى از امام على (ع) چنين نقل شده است:

إنَّ لِلنَّكباتِ غاياتٍ لابُدَّ أن تَنتَهِى إلَيها، فَإِذا حُكمَ عَلى أحَدِكم بِها فَليطَأطِئ لَها ويصبِر حَتّى يجوزَ، فَإِنَّ إعمالَ الحيلَةِ فيها عِندَ إقبالِها زائِدٌ فى مَكروهِها.[1331]

همانا گرفتارى‌ها اهدافى دارند كه حتماً بايد به آنها برسند. پس اگر كسى از شما را به آن، مبتلا ساختند، بايد آن را بپذيرد و صبر كند تا اين كه بگذرد؛ چرا كه چاره كردن آن به هنگام روى آوردنش، افزاينده سختى آن است.

جالب اين كه در اين حديث، نخست، سخن از يك واقعيت شده است، آن گاه مبتنى بر آن، به پذيرش موقعيتْ سفارش شده و به دنبال آن، از صبر، صحبت به ميان آمده است. اين بدان معناست كه صبر، مبتنى بر پذيرش موقعيت است و پذيرش موقعيت، مبتنى بر شناخت واقعيت.

همچنين در اين دو سخن تصريح شده كه نپذيرفتن موقعيت، نتيجه‌اى جز افزايش درد و رنج ندارد و اين به جهت، همان دو واقعيت پيش‌گفته است.

معاذ بن جبل، يكى از اصحاب پيامبر (ص) است كه فرزند خود را از دست مى‌دهد و بى‌تاب مى‌گردد. پيامبر (ص) نامه‌اى به وى مى‌نويسد و مصيبت فرزندش را به وى تسليت مى‌گويد. پيامبر (ص) در بخشى از نامه، به دو مسئله مهم اشاره مى‌فرمايد: يكى «اجتناب‌ناپذيرى سختى‌ها» است و ديگرى «برگشت‌ناپذيرى سختى‌ها» و بدين‌سان، او را آرام مى‌سازند:

وَاعلَم أنَّ الجَزَعَ لا يرُدُّ مَيتاً ولا يدفَعُ قَدَراً، فَأَحسِنِ العَزاءَ وتَنَجَّزِ المَوعودَ فَلا يذهَبَنَّ أسَفُك عَلى ما لازِمٌ لَك ولِجَميعِ الخَلقِ، نازِلٌ بِقَدَرِهِ.[1332]

و بدان كه بى‌تابى كردن، نه مرده را برمى‌گرداند و نه تقدير را دفع مى‌كند. پس به نيكى، عزادار باش و وعده الهى را قطعى بدان و نسبت به آنچه بر تو و بر همه مردمْ حتمى است و به تقدير الهى نازل شده، تأسّف نخور.

[1331]. تحف العقول، ص 201؛ بحار الأنوار، ج 71، ص 95.

[1332]. تحف العقول، ص 59؛ بحار الأنوار، ج 77، ص 164، ح 182.