اولياى خدا چون غناى خود را از خدا مى‌خواهند،[1165] لذا همه مردم به آنان نيازمند مى‌شوند.[1166] از اين رو، امام زين العابدين (ع) از خداوند مى‌خواهد كه بى‌نيازى‌طلبى وى را به خودش قرار دهد.[1167]

چهار. تأمين كردن روزى‌

گفتيم كه روزى يعنى همان چيزهايى كه نيازهاى ما را برآورده مى‌سازند و بايد آن را از خداوند جُست. از مسائل مربوط به اين موضوع، آن است كه انسان در تأمين آن چه نقشى دارد؟ آيا بايد براى آن تلاش كند يا بايد آن را به خدا واگذار نمايد؟ بديهى است كه اتخاذ يك منطق درست در اين موضوع، تا چه اندازه در رضامندى يا نارضايتى انسان، مؤثّر خواهد بود. از اين رو، اين موضوع را در ادامه، بررسى خواهيم كرد.

باور غلط: توهّم «كفايت تقدير»

پيش‌تر گذشت كه همه امور عالم، به دست خداوندِ روزى‌رسان است. برخى با تكيه بر اين امر، تلاش براى كسب روزى را نادرست مى‌دانند! اين امر- كه بر اساس باور «كفايت تقدير» شكل مى‌گيرد-، موجب تحقّق نيافتن روزى كافى و برآورده نشدن نيازهاى انسان مى‌شود و در نتيجه به نارضايتى مى‌انجامد.

باور صحيح: تفكّر «تقدير- تلاش»

هر چند گفته شد كه خداوند متعال، روزى‌رسان است و بايد به او توكّل كرد، با اين حال، اين به معناى كنار گذاشتن كار و تلاش نيست. تفكّر صحيح در اين زمينه، باور «تقدير- تلاش» است. به همين جهت، دين، تأكيد زيادى بر كار و تلاش داشته و افراد را از توكّل منهاى كار، بر حذر داشته است.[1168]

روزى پيامبر (ص) گروهى از كشاورزان را ديد كه از كار، دست كشيده‌اند. به آنان فرمود: «شما [از] چه [گروهى‌] هستيد؟». گفتند: «ما اهل توكّل هستيم». پيامبر (ص) به آنان فرمود: «نه، بلكه شما سربار ديگران هستيد».[1169]

[1165]. پيامبر خدا( ص): ثَلاثُ خِصالٍ مِن صِفَةِ أولياءِ الله تعالى: الثّقَةُ باللهِ فى كُلّ شَى‌ءٍ، والغِنَى بِهِ عَن كُلِّ شَى‌ءٍ، والافتِقارُ إلَيهِ فِى كُلّ شَى‌ءٍ( أعلام الدين: ص 159، كنز الفوائد، ج 2، ص 193؛ بحار الأنوار، ج 103، ص 20، ح 2)

[1166]. امام زين العابدين( ع): مَا استَغنَى أحَدُ بِاللهِ إلّا افتَقَرَ الناسُ إليهِ( الدرّة الباهرة، ص 26، أعلام الدين، ص 300).

[1167]. امام زين العابدين( ع): اللهمّ ... واجعَل استِغنائى وكِفايَتى بِكَ( الصحيفة السجادية، ص 92، دعاى 21).

امام زين العابدين( ع): واجعَلنى مِن ... المغنَين مِن الفَقرِ بِغِناكَ( همان، ص 107، دعاى 25).

[1168]. امام على( ع): احذَر كلَّ الحَذَرِ أن يخدَعَك الشَّيطانُ فَيمَثِّلَ لَك التَّوانِى فى صورَة التَّوَكّلِ ويورِثَك الهُوَينى بِالإِحالَة عَلَى القَدَرِ، فَإِنَّ الله أمَرَ بالتَّوَكّلِ عِندَ انقِطاعِ الحِيلِ وبِالتَّسليمِ لِلقَضاءِ بَعدَ الإعذارِ( شرح نهج البلاغة، ابن ابى الحديد، ج 20، ص 306، ح 504).

[1169]. رَأى رسولُ اللهِ( ص) قَوماً لا يَزرَعونَ. قال:« ما أنتُم؟». قالوا: نَحنُ المُتَوَكَّلونَ. قال:« لا بَل أنتُم المُتَّكِلونَ»( مستدرك الوسائل، ج 11، ص 217، ح 12789).