نام کتاب : الگوى اسلامى شادكامى با رويكرد روان شناسى مثبت گرا نویسنده : پسنديده، عباس جلد : 1 صفحه : 312
چنين افرادى، نه در كسب مال حرص مىزنند و نه در مصرف آن بخل
مىورزند؛ امّا كسانى كه به اين دستور عمل نمىكنند، روزى فراوان را انباشت
مىكنند؛ اينجا روزى كثير، صِدق مىكند.
امّا
مراد از «قلّت»، روزى اندكى است كه نيازهاى اوّليه مادى انسان را برآورده
نمىسازد. البته بايد توجّه داشت كه نياز، غير از آرزوست. لذا مراد از برآورده
نساختن نيازها، برآورده نشدن آرزوها نيست. اگر كسى آرزوهاى فراوان داشته باشد و به
آنها دست نيابد، شامل اين مفهوم نمىگردد. از اين رو، روزى قليل، كمتر از نيازهاى
زندگى است و همه آنها را پوشش نمىدهد.[1130]
و
سرانجام، مراد از «كفايت»، يعنى ميزانى از روزى كه نيازهاى مادى انسان را برطرف
سازد. در حقيقت، روزى كافى، حدّ تعادل قلّت و كثرت است و به اندازه نيازهاى مادى
است، نه كمتر و نه بيشتر.
در
بررسى مفاهيم سهگانه، همه جا سخن از نيازهاى مادى بود. بايد ديد نيازهاى انسان چه
قدر است تا معناى قلّت، كثرت و كفايت روزى، به دست آيد. موارد و يا مصداقهاى
نيازهاى مادى انسان، مشخص و تغييرناپذيرند؛ امّا اندازهاى از نياز كه بر اساس آن،
نقطه كفايت و دو سمت كثرت و قلّت آن به دست مىآيد، شناور است و نمىتوان ميزان
مشخّصى را براى آن تعيين كرد. در تعيين اندازه نياز، عواملى همچون شأن و زمان
تأثير دارند. شأن اجتماعى، موجب افزايش يا كاهش اندازه نيازهاى افراد مىشود.
كسانى كه شأن اجتماعى بالاترى دارند، مخارج و نيازهاى بيشترى دارند و كسانى كه در
رتبه پايينترى قرار دارند، مخارج و نيازهاى كمترى خواهند داشت. كسى كه محلّ
مراجعه مردم است و مورد درخواست آنان قرار مىگيرد، طبيعتاً از افراد معمولى،
مخارج بيشترى خواهد داشت. لذا نيازهاى اين دو متفاوت است و حدّ كفايت آنان نيز
متفاوت خواهد بود.
تغيير
زمان نيز در تعيين اندازه، نقش دارد. گاه در گذر زمان و با پيشرفت يا پسرفت اوضاع
اقتصادى، ميزان نيازهاى افراد، كاهش يا افزايش مىيابد. نمونه آن را مىتوان در
تفاوت وضع اقتصادى صدر اسلام با دورانهاى پس از آن (مثلًا در زمان امام صادق (ع))
مشاهده نمود. ممكن است در طول يك زندگى، سطح اقتصاد زندگى جامعه بالا رود كه در
اين صورت، نيازها افزايش مىيابند و حدّ كفايت نيز بالاتر خواهد رفت و يا ممكن است
وضع اقتصادى پايين بيايد كه در اين صورت، نيازها كاهش مىيابند و حدّ كفايت نيز
پايينتر خواهد آمد. بنا بر اين، مفهوم نيازها و حدّ كفايت، مفهومى شناور خواهد
بود، همچنان كه مفاهيم ديگر نيز شناور خواهند بود.
[1130]. روزى قليل مىتواند
موجب نارضايتى گردد؛ اما با استفاده از روشهايى مىتوان آن را كنترل نمود و
رضامندى را به دست آورد. اين موضوع را بايد در عوامل رضامندى در ناخوشايند جستجو
نمود. از آن جا كه اين فقر و قلّت روزى، به دوران ناخوشايند مربوط است، اين موضوع
را در آن جا پىمىگيريم. آنچه مهم است اين كه در اين شرايط نيز مىتوان به
رضامندى دست يافت.
نام کتاب : الگوى اسلامى شادكامى با رويكرد روان شناسى مثبت گرا نویسنده : پسنديده، عباس جلد : 1 صفحه : 312