مفهوم، عبارت‌اند از: «كفايت»، «كثرت» و «قلّت». بنا بر اين، با سه گونه روزى رو به رو هستيم: «روزى قليل»، «روزى كثير» و «روزى كافى». براى فهم معناى اين سه مفهوم بايد «نيازهاى مادى» را مدّ نظر قرار داد و سپس معناى آنها را بررسى كرد. در ادامه، به مفاهيم سه‌گانه، به اضافه مفهوم نيازهاى مادى خواهيم پرداخت.

مراد از «كثرت»، بيشتر بودن روزى از نيازهاى زندگى است، به گونه‌اى كه موجب انباشت ثروت گردد. در اين تعريف، قيد «انباشت»، يك قيد اساسى است و لذا صِرف فراوانى و ثروتمندى را شامل نمى‌شود. اگر كسى درآمد فراوان داشته باشد و با آن، نيازهاى خود را به اندازه متعارف برآورده سازد و بقيه آن را به نيازمندان و امور خير اختصاص دهد، شامل اين تعريف نمى‌شود و اساساً در اين فرض، انباشت ثروت اتفاق نمى‌افتد. بررسى متون دين نشان مى‌دهد كه خداوند متعال بنا بر مصلحت، به برخى افراد، مال بيشترى مى‌دهد تا به اندازه متعارف، نياز خود را برطرف سازند و بقيه را به نيازمندان برساند. در حقيقت، وى نسبت به بيشتر از كفايت نيازها، امانتدار است، نه مالك. در روايتى از امام صادق (ع) چنين آمده است:

المالُ مالُ اللّهِ عز و جل، جَعَلَهُ وَدائِعَ عِندَ خَلقِهِ، وأمَرَهُم أن يأكلوا مِنهُ قَصداً، ويشرَبوا مِنهُ قَصداً، ويلبَسوا مِنهُ قَصداً، وينكحوا مِنهُ قَصداً، ويركبوا مِنهُ قَصداً، ويعودوا بِما سِوى ذلِك عَلى فُقَراءِ المُؤمِنينَ، فَمَن تَعَدّى ذلِك كانَ أكلُهُ مِنهُ حَراما، وما شَرِبَ مِنهُ حَراما، وما لَبِسَهُ مِنهُ حَراماً، وما نَكحَهُ مِنهُ حَراماً، وما رَكبَهُ مِنهُ حَراماً.[1128]

مال از آنِ خداوند عزّ وجلّ است كه آن را به امانت نزد آفريدگانش نهاده و فرمانشان داده كه به ميانه‌روى از آن بخورند و بياشامند و پوشاك برسازند و همسر گزينند و سوارى گيرند و آنچه را باقى ماند، به مؤمنان فقير بازگردانند. پس هر كه از اين شيوه تجاوز كند، خوردن و آشاميدن و پوشاك بر ساختن و همسر گزيدن و سوارى گرفتنش از آن مال، حرام است.

امام على (ع) نيز در اين باره مى‌فرمايد:

إنَّ اللهَ سُبحانَهُ فَرَضَ فى أموالِ الأَغنِياءِ أقواتَ الفُقَراءِ، فَما جاعَ فَقيرٌ إلّا بِما مُتِّعَ بِهِ غَنِى، وَاللّه تَعالى سائِلُهُم عَن ذلِك.[1129]

همانا خداى سبحان، روزى فقيران را در اموال توانگرانْ واجب فرموده؛ و هيچ فقيرى گرسنه نمى‌مانَد، مگر آن كه توانگرى از وى بهره برده است. و خداى تعالى، توانگران را از اين، بازخواست خواهد كرد.

[1128]. أعلام الدين، ص 269؛ بحار الأنوار، ج 103، ص 16، ح 74.

[1129]. نهج البلاغة، حكمت 328؛ ينابيع المودة، ج 2 ص 249 ح 699. نيز، ر. ك: شعب الإيمان، ج 7 ص 37 ح 13206.