است. به همين جهت، شناخت داشته‌ها اهميت فراوان دارد. صرف داشتن كفايت نمى‌كند؛ بايد آن را شناخت. در ادامه به بررسى اين موضوع مى‌پردازيم:

روش غلط: غفلت از داشته‌ها

برخى افراد از داشته‌هاى خود بى‌خبرند. برخى افراد منفى‌بين، آنچه را دارند نمى‌بينند و بر نداشته‌هاى خود تمركز مى‌كنند. اين امر، موجب برداشت نادرست از موقعيت فعلى مى‌گردد. با اين كار، احساس محروميت به وجود مى‌آيد و درد و رنج افزايش مى‌يابد و در نتيجه، سطح رضامندى را كاهش مى دهد و به نارضايتى مى‌كشاند.

روش صحيح: كشف داشته‌ها

عامل «وجود نعمت»، تأثير چندانى در رضامندى ندارد؛ «درك نعمت موجود» عامل رضايت از زندگى است. بنا بر اين، راه رسيدن به احساس رضامندى، درك داشته‌ها و شناخت نعمت‌هاست. امام صادق (ع) در كلامى اصولى و بنيادين، مى‌فرمايد:

كم مِن مُنعَمٍ علَيهِ وهُو لا يعلَمُ!

بسا كسى كه نعمتى به او ارزانى شده و خودش نمى‌داند.[1054]

از اين حديث مى‌توان دليل نارضايتى را به دست آورد و راهبرد رضامندى را نيز تعيين كرد. دليل نارضايتى، ناآگاهى از داشته‌هاى موجود است و راهبرد رضامندى، درك داشته‌هاست. واقعيت اين است كه زندگى انسان (بويژه انسان مؤمن)، تهى و خالى نيست. نعمت‌هاى فراوانى در زندگى انسان وجود دارند كه مى‌توانند احساس خوش‌بختى به انسان بدهند؛ ولى چون ناشناخته‌اند، تأثير خود را ندارند. از اين رو بايد آنها را شناخت تا رضامندى حاصل گردد. در ادامه، عوامل مؤثّر در داشته‌شناسى را بررسى خواهيم كرد.

يك. توجّه به داشته‌هاى ناپيدا

بر اساس آنچه گذشت، داشته‌ها، گستره وسيعى را شامل مى‌شوند كه در صورت فقدان برخى، مى‌توان با توجّه به ديگر ابعاد، احساس برخوردارى نمود. معصومان (عليهم السلام) از همين راه براى بازگرداندن رضامندى استفاده مى‌نموده‌اند. امام على (ع) بر اين اصل تصريح كرده، مى‌فرمايد:

إذا طَلَبتَ شَيئاً مِن الدُّنيا فَزُوِىَ عنكَ، فَاذكُر ما خَصَّكَ اللَّهُ بِهِ مِن دِين- كَ وَ صَرَفَهُ عَن غَيرِكَ، فَإنَّ ذلِكَ أحرَى أن تَستَحِقَّ بِما فاتَكَ.[1055]

[1054]. الخصال، ص 223، ح 51.

[1055]. فقه الرضا، ص 360؛ كنز الفوائد، ص 345.