كسى كه صبح و شام كند در حالى كه آخرت، بزرگ‌ترين اهتمام او باشد، خداوند، غِنا را

در قلب او قرار مى‌دهد و كارهاى او را سامان مى‌بخشد و تا روزى‌اش را به كمال دريافت نكند، از دنيا خارج نمى‌شود.

و كسى كه دنيا بزرگ‌ترين اهتمام او باشد، خداوند، نيازمندى را در برابر ديدگانش قرار مى‌دهد و امورش را پراكنده‌] و بى سازمان [مى‌سازد و بيش از آنچه برايش مقرّر شده، به چيزى دست نمى‌يابد.

تصوّر نادرست و غير واقعى مردم اين است كه همّت گماشتن براى آخرت، موجب كم شدن روزى مى‌شود و كوشيدن براى دنيا موجب افزايش آن مى‌گردد. اين در حالى است كه در اين حديث، به عنوان يك واقعيتْ تصريح شده كه هر دو نفر، به روزى مقدّر شده خود دست خواهند يافت. لذا نه كسى كه همّت خود را براى آخرت قرار داده، كمتر از آن دريافت مى‌كند و نه كسى كه همّت خود را دنيا قرار داده، بيش از آن دريافت مى‌كند.

آخرت‌گرايان، از بند هوس نفس رها شده، بر محور خدا مى‌چرخند. به همين جهت، توانسته‌اند از منبع قدرت و فيض خداوند برخوردار شوند و كسى كه چنين باشد، بى‌ترديد، بى‌نياز خواهد بود. به نقل از پيامبر خدا (ص) خداوند متعال بر اين مطلبْ چنين سوگند خورده است:

وعِزَّتى وجَلالِى وعَظَمَتى وقُدرَتى وعَلائى وارتِفاع مَكانى، لا يُؤثِرُ عَبدٌ هَواىَ عَلى هَواهُ إلّا جَعَلتُ غِناهُ فى نَفسِهِ، وكَفَيتُهُ هَمَّهُ، وكَفَفتُ عَلَيهِ ضَيعَتَه، وضَمَّنتُ السَّماواتِ والأرضِ رِزقَهُ، وكُنتُ لَه مِن وَراءِ تِجارَة كُلِّ تاجِرٍ.[891]

به عزّت و جلالم و عظمت و قدرتم و بلندى و رفعت مقامم سوگند، هيچ بنده‌اى دلخواه مرا بر دلخواه خودش ترجيح نمى‌دهد، مگر آن كه جانش را بى‌نياز مى‌گردانم و خواستش را برآورده مى‌سازم و زندگى او را سامان مى‌بخشم و آسمان‌ها و زمين را ضامن روزى او مى‌گردانم و از پس تجارت هر تاجرى، هواى او را دارم.

بنا بر اين، كسى كه به اصلاح آخرت خود بپردازد، خداوند، دنياى او را آباد خواهد كرد[892] و كسى كه براى دينْ عمل كند، خداوند، دنياى او را كفايت خواهد كرد.[893]

به همين جهت، معصومان (عليهم السلام) مردم را به اهتمام به آخرت فرامى‌خواندند. ابوسعيد خدرى نقل مى‌كند كه: از پيامبر خدا (ص) شنيدم كه به هنگام بازگشت از احد، در حالى كه مردم، پيرامونش را گرفته بودند و او به طلحه تكيه داده بود، فرمود:

أيهَا النّاسُ، أقبِلوا عَلى ما كلِّفتُموهُ مِن إصلاحِ آخِرَتِكم، وأعرِضوا عَمّا ضُمِنَ لَكم مِن‌

[891]. المحاسن، ج 1، ص 97، ح 63؛ الكافى، ج 2، ص 137، ح 2؛ الخصال، ص 3، ح 5.

[892]. امام على( ع): مَن أصلَحَ أمرَ آخِرَتِهِ أصلَحَ اللهُ لَهُ أمرَ دُنياهُ( نهج البلاغة، حكمت 89).

[893]. امام على( ع): مَن عَمِلَ لِدينِهِ كفاهُ اللهُ أمرَ دُنياهُ( نهج البلاغة، حكمت 423؛ روضة الواعظين، 407).