امام زين العابدين (ع) هماره مى‌فرمود:

أظهِر اليَأسَ مِنَ النّاسِ؛ فَإنَّ ذلِكَ هُوَ الغِنَى، وأَقَلَّ طَلَبَ الحَوائِجِ إلَيهِم؛ فَإنَّ ذلِكَ فَقرٌ حاضِرٌ.[886]

نااميدى از مردم را آشكار] و زياد [كن كه اين، توانگرى است، و درخواست از آنان را كاهش ده كه اين، فقر حاضر است.

از عيسى (ع) نيز نقل شده كه به حواريون خود فرمود: شما از پادشاهان، توانگرتريد. حواريون پرسيدند: چگونه؟! ايشان فرمود: «لأنّكم لا تطلبون، و هم فى الطلب؛[887] زيرا شما در تكاپوى طلب نيستيد و آنان در پى طلب اند».

همه اين نشانه‌ها، مربوط به مفهومى است كه در ادبيات دين از آن به عنوان «قناعت» ياد مى‌شود. قناعت نسبت به امور مادى، موجب بى‌نيازى درونى مى‌گردد. اين موضوع را در مباحث بعدى، بررسى خواهيم كرد.[888]

آخرت‌گروى، راه غناى درونى‌

در روايات تصريح شده كه اهتمام به آخرت، عاملى براى رسيدن به احساس غنا و بى‌نيازى درونى است. پيامبر خدا (ص) در اين باره مى‌فرمايد:

من كانت نيته الآخرة جعل اللَّه تبارك وتعالى غناه فى قلبه، وأتته الدنيا وهى راغمة.[889]

كسى كه نيتش آخرت باشد، خداوند، غنايش را در قلبش قرار مى‌دهد و دنيا به رغم ميل خود نزد او مى‌آيد.

همچنين ايشان در كلام ديگرى مى‌فرمايد:

مَن أصبَحَ و أمسَى والآخِرَةُ أكبَرُ هَمِّهِ، جَعَلَ اللَّهُ له الغِنَى فى قَلبِهِ وجَمَعَ لَهُ أمرَهُ ولَم يَخرُج مِنَ الدُّنيا حَتّى يَستَكمِلَ رِزقَهُ.

وَمَن أصبَحَ وأمسَى والدُّنيا أكبَرُ هَمِّهِ، جَعَلَ اللَّهُ الفَقرَ بَينَ عَينَيهِ وشَتِّت عَلَيهِ أَمرَهُ ولَم يَنَل مِنَ الدُّنيا إلّا ما قُسِّمَ لَهُ.[890]

[886]. الأمالى، مفيد، ص 183، ح 6؛ مشكاة الأنوار، ص 225، ح 622؛ بحار الأنوار، ج 71، ص 185، ح 46.

[887]. ربيع الأبرار، ج 4، ص 379.

[888]. ر. ك: فصل هفتم، تنظيم الگوى روزى.

[889]. نثر الدرّ، ج 1 ص 247؛ سنن الترمذى، ج 4، ص 642، ح 2465. نيز، ر. ك: ارشاد القلوب، ص 18؛ الزهد، حسين بن سعيد، ص 49، ح 132؛ بحار الأنوار، ج 73، ص 126، ح 122.

[890]. ثواب الأعمال، ص 201، ح 1؛ الكافى، ج 2، ص 319، ح 15؛ مشكاة الأنوار، ص 463، ح 1546؛ تحف العقول، ص 48؛ بحار الأنوار، ج 73، ص 104، ح 96.