دستيابى به آن ارائه شده است؟ و چه نقاط اشتراك و يا افتراقى با شادكامى در روان‌شناسى مثبت‌گرا دارد؟

2. ضرورت و اهداف‌

يكى از ضرورى‌ترين پژوهش‌ها، بررسى شادكامى (سعادت) در منابع اسلامى است. اين بدان جهت است كه از يك سو، شادكامى، مطلوب همه بشر بوده، با سرنوشت انسان گره خورده است. هر چند در شادكامى، اختلاف‌هاى زيادى وجود دارد و هر كدام از مكاتب و نظريه‌پردازان، بر اساس اصول و مبانى خود، آن را به گونه‌اى تعريف كرده‌اند، امّا همه در اين ترديد ندارند كه سعادت، منتهاى زندگى و هدف نهايى آن است و پس از آن، چيزى وجود ندارد و براى آن غايت ديگرى در نظر گرفته نمى‌شود. بنا بر اين، شادكامى، مسئله ساده و جنبى‌اى نيست؛ بلكه موضوعى سرنوشت‌ساز و حياتى به‌شمار مى‌رود.

از سوى ديگر، آنچه در صحنه عمومى جامعه به چشم مى‌خورد، احساس ناكامى و ناشادكامى است. مردم معمولًا معناى شادكامى و عوامل آن را نمى‌شناسند. لذا از آن به دورند و يا دست كم، دچار احساس ناشادكامى‌اند. از اين رو، ضرورى است كه معنا، مبنا و عوامل شادكامى به درستى شناسايى شوند و به مردم آموزش داده شوند تا احساس شادكامى و نشاط و خرسندى از زندگى به وجود آيد.

اين در حالى است كه متون دينى، آكنده از آموزه‌هاى سعادت‌بخش و شادكام كننده‌اند. دين در حقيقت، ارائه كننده برنامه شادكامى است. دين، تعريفى خاص از شادكامى دارد كه با واقعيت‌هاى نظام آفرينش و حيات انسانى، هماهنگ است و مبنايى مشخص در اين باره دارد كه بر اساس آن، عوامل متعدّدى قرار مى‌گيرند و به تحقّق شادكامى كمك مى‌كنند. اين آموزه‌ها ابتدا بايد شناسايى و استخراج شوند و سپس طبقه‌بندى گردند و بر اساس آنها برنامه‌اى تدوين شود. با اين رويكرد، بررسى‌هاى اندكى در اين زمينه صورت گرفته كه هم ناقص‌اند و هم ناكافى. با رويكرد روان‌شناختى، تنها يك پژوهش اختصاصى توسط كاظم على‌محمّدى به عنوان پايان‌نامه كارشناسى ارشد، صورت گرفته كه در سال 1388 دفاع شده است. اين پژوهش، هر چند به شادكامى از ديدگاه اسلام و ساخت آزمون آن اختصاص دارد، امّا مباحث اسلامى آن به شدّت اندك است.

ايشان، بيشتر به بررسى ديدگاه‌هاى روان‌شناسان، فلاسفه و حكماى اسلامى پرداخته است و در بحثى كوتاه، آيات و رواياتى را بيان نموده و بدون اين كه پايه روشن و متقنى براى شادكامى از ديدگاه اسلام ارائه كرده باشد، عوامل آن را در چهار گروه دسته‌بندى كرده كه عبارت‌اند از:

1. مقوله زيستى- رفتارى؛ 2. مقوله عاطفى- معنوى؛ 3. مقوله شناختى (فكرى- ذهنى)؛ 4. مقوله صفات شخصيتى.