فصل ششم: عوامل مشترك رضامندى تكوينى‌

در اين فصل، رضامندى تكوينى، به عنوان يك كل، مورد بحث قرار گرفته و عوامل مشتركى را كه در تأمين رضامندى در هر دو موقعيت آن (يعنى خوشايند و ناخوشايند) تأثير دارند، بيان خواهيم كرد. آنچه به صورت اختصاصى، مربوط به يك موقعيت خواهد شد، در فصول آينده، مورد بحث قرار خواهند گرفت.

در متون دينى، گاه مباحث مربوط به مؤلّفه‌هاى رضامندى، با هم مورد بحث قرار گرفته‌اند. در اين متون، الگوهاى مربوط به هر دو موقعيت و عوامل مشترك آنها قرار دارند. انسان‌ها در موقعيت «خوشايند- ناخوشايند» به گونه‌هاى مختلفى عمل مى‌كنند. شناخت اين گونه‌ها به ما كمك مى‌كند تا وضعيت خود را شناسايى كنيم و ببينيم كدام‌يك از آنها ممكن است كه از ما سر زند. در ادامه، به معرّفى الگوهاى مربوط به هر دو موقعيتْ اشاره مى‌كنيم و سپس عوامل مشتركى را كه مانع واكنش منفى شده و واكنش مثبت را در هر دو موقعيت به وجود مى‌آورند، بيان خواهيم كرد.

1. الگوهاى واكنش منفى‌

واكنش‌ها به اين دو موقعيت را مى‌توان به دو گونه منفى و مثبتْ طبقه‌بندى نمود. واكنش مثبت به خوشايند، شكر و سپاس‌گزارى است و واكنش مثبت به ناخوشايند، صبر و بردبارى كه مجموعاً رضامندى از تكوين را تشكيل مى‌دهند. بديهى است جز اين، هر واكنش ديگرى منفى است و در طبقه نارضايتى قرار مى‌گيرد. لذا واكنش منفى به اين دو موقعيت، نشان نارضايتى از خداست. جالبْ اين كه واكنش منفى به هر كدام، واكنش منفى به موقعيت ديگر را نيز در پى دارد. براى مثال، اگر كسى در موقعيت ناخوشايند، بى‌تابى كند، در موقعيت خوشايند نيز ناسپاسى خواهد