سؤال اساسى اين است كه چگونه ممكن است انسان از قضاى ناخوشايند نيز- كه منفى ارزيابى مى‌شود- راضى باشد؟ قضاى تكوينى خداوند، گذشته از خوشايندها، شامل ناخوشايندى‌هايى نيز مى‌شود كه رنج و زحمت براى انسان دارد و قضاى تشريعى او نيز براى انسان، ناخوشايند و تكلّف‌آور است؛ چرا كه هم شامل بايدهايى است كه معمولًا براى انسان، ناخوشايندند و بايد آنها را انجام دهد، و هم شامل نبايدهايى است كه معمولًا براى انسان، خوشايندند و بايد آنها را ترك كند. از اين رو، مسئله اساسى در اين بحث، آن است كه با توجّه به اين اوصاف، چگونه مى‌توان از قضاى تشريعى و تكوينى خداوند متعال راضى بود؟

پاسخ اين پرسش، «خيرباورى» است. باور به خير بودن تقديرهاى خداوند متعال، عامل اساسى رضامندى است. اگر كسى باور داشته باشد كه آنچه توسط خداوند متعال تقدير مى‌شود، خير است، به رضايتمندى دست خواهد يافت. تبيين اين موضوع، نيازمند مباحثى است كه در ادامه به آنها مى‌پردازيم. پيش از هر چيز بايد به چند نكته توجّه كرد: يكى اين كه «خير»، رضايت‌آور و «شر»، نارضايتى‌آور است. همان گونه كه در مبانى انسان‌شناختى گذشت، اگر انسان، چيزى را شر بداند، از آن ناراضى مى‌شود و اگر خير بداند، از آن راضى. اين، يك قاعده است. نكته دوم در باره نظام ارزيابى انسان است. همان گونه كه در مبانى انسان‌شناختى گذشت، انسان، همه پديده‌ها را ارزيابى مى‌كند. مسئله خير و شر بودن پديده‌ها نيز تابع همين قاعده است؛ بدين معنا كه همه پديده‌ها ارزيابى مى‌شوند و نتيجه آن، يا خير دانستن است و يا شر دانستن.

نكته سوم، در باره نقش ارزيابى در احساس است. همان گونه كه در مبانى انسان‌شناختى گذشت، نظام احساس انسان، تابع نظام شناختى اوست. از اين رو، خوب يا بد بودن احساس ما نتيجه خير يا شر دانستن پديده‌هاست. بر اين اساس، رضامندى، مبتنى بر يك واقعيت الهى و يك باور انسانى است؛ بدين معنا كه خير بودن، يك واقعيت الهى در قضا و قدر است كه اگر شناخته شود و انسان آن را باور كند، به رضامندى دست مى‌يابد.

الف- خير بودن تقدير

يكى از ابعاد توحيد، «خير بودن قضاى الهى» است كه ريشه در حكمت او دارد. آنچه خداوند متعال تقدير كرده و حكم مى‌كند، مبتنى بر خير است و اساساً معنا ندارد كه خداوند، كارى جز خير انجام دهد. بنا بر اين، همه قضاهاى تكوينى و تشريعى خداوند متعال، خير هستند. همان گونه كه در مبانى خداشناختى گذشت، حكمت، از صفات خداوند متعال است و بيانگر آن است كه او در ذات خود، حكيم است و هر آنچه انجام مى‌دهد نيز جز به مصلحت نيست. از اين رو، هر آنچه خداوند تقدير كرده و حكم مى‌كند، چه در تشريع باشد و چه در تكوين، جز خير نيست و