منكرند و قول منكرين در اين باب آنست كه حضرت نبى المستطاب و آل و اصحاب در هيچ محل و مآب متوجه جدال و لجاج و بحث و احتجاج نشدند ، و علماى شيعه نيز تجويز بحث و جدال و استعمال آن عمل نكردند ، بلكه بوثيقه آيه مذكور عمل آن را از معايب شنيعه شمرده فاعل و ساعى آن را از علماى اتقيا نشمردند ؛ ليكن من چون كتابى كه محتوى بر جواز آن عمل و مشتمل بر ذكر مجمل و مفصل آن فعل بود ملاحظه و مطالعه كردم كه زيركان معانى و بيان در محاورات علم و ادب و دقيقه‌شناسان عجم و عرب در اثبات مقدمات فروع و اصول علم دين با جمعى از اهل خلاف و ذوى الفضول از روى صدق و يقين مكالمه و مجادله فرمودند تا آنكه در آن كلام از روى حجت و الزام اثبات مطلب و مرام خود نمودند و جواب موجه كه در وجه نهى جدال در چند مقام و محالى كه از حضرت واحد متعال واقعست از روى برهان و استدلال بيان نمودند كه مراد و مفاد از نهى ايزد لا يزال در باب لجاج و جدال - و الله اعلم بحقيقة الحال - آنست كه جمعى ضعفاء عقول كه در علم و القول و مساكين اهل معرفت و حضور قاصر الدرك و الشعور كه از اثبات مطالب بر خصم غالب عاجز باشند و قدرت اتمام دليل از روى الزام و احتجاج بر خصم صاحب ابرام و لجاج نداشته باشند بايد كه سالك مسالك طريق مجادله و ناهج مناهج شيوه مخاصمه نشوند ، زيرا كه در علم راجل و از طريقه بحث غافلند ، اما جمعى از مبارزان مضمار فصاحت و بلاغت و فارسان ميدان بيان و استطاعت كه بممارست الزام و احتجاج غالب و قادر بر خصماى لجاج باشند آن طايفه محمود العاقبة بنا بر وثقيه * ( « وَلا تُجادِلُوا . . . ) * * ( إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ) * » از قبل حضرت رب العالمين و سيد المرسلين و ائمه معصومين سلام الله عليهم اجمعين بمقاومت خصوم و مداومت كلوم مأمور و منسوبند ، و اين معنى بر همگنان اظهر من الشمس و ابين من الامس است كه هر گاه مؤمن عالمى بر اصناف كفره لئام يا از توابع نواصب و اهل الحاد مدعين اسلام در باب اثبات دلايل امر دين و اظهار طرق شرايع سيد المرسلين و اثبات منهاج ائمة المعصومين از روى