گيرد [ 128 ] و از سوى ارمنستان پادشاه خزر پيش آمد و در آذربايجان پيشروى كرد و لشكرها را در آن سرزمين فرستاد .
چون اين اخبار به هرمز رسيد نخست از قيصر روم شروع كرد و شهرهايى را كه پدرش انوشروان گرفته بود باو بازداد و از او تقاضاى صلح كرد قيصر هم پذيرفت و بازگشت .
هرمز آنگاه به كارگزاران و فرمانداران خود در ارمنستان و آذربايجان نوشت كه همگان متفق شدند و بسوى شاه خزر رفتند و او را از آن سرزمين بيرون راندند .
چون هرمز از اين دو كار فارغ شد همت خويش را صرف جنگ با شاه ترك كرد و او سختترين دشمن هرمز بود .
هرمز به بهرام پسر بهرام گشنس كه ملقب به چوبينه بود و استاندارى مرزهاى آذربايجان و ارمنستان را بر عهده داشت نوشت كه نزد او آيد ، چيزى نگذشت كه بهرام آمد هرمز باو بار داد و چون در آمد او را بر صدر مجلس نشاند و گراميش داشت و با او خلوت كرد و گفت مىخواهد او را براى رويارويى با پادشاه ترك گسيل دارد .
بهرام شتابان فرمان او را پذيرفت و هرمز دستور داد بهرام را بر خزانه و اسلحه خانه اختيار دهند و ديوان سپاه را در اختيارش بگذارند تا هر كس را مىخواهد براى همراهى خود بگزيند ، بهرام در ديوان سپاه آمد و بزرگان و سرداران را گرد آورد و دوازده هزار از سواران را كه همگان به چهل سالگى رسيده بودند برگزيد .
چون اين خبر به شاه رسيد باو گفت « چرا فقط اين تعداد را برگزيدى و حال آنكه مىخواهى با اين گروه به جنگ سيصد هزار مرد بروى ؟ » . بهرام گفت اى پادشاه مگر نمىدانى كه چون كيكاوس اسير و در حصار ما سفرى [ 129 ] زندانى شد رستم فقط با دوازده هزار مرد رفت و او را از چنگ صد هزار مرد نجات داد و بيرون كشيد .

128 - در صفحات پيش درباره اين شهرها توضيح داده شد ( م ) . 129 - اين نام در طبرى نيامده است ، در منابع جغرافياى قديم هم نديدم در شاهنامه هم نيامده است نه در مازندران و نه در جنگ با هاماوران يمن . ( م ) .