نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 514
رشته شريانى كه به سوى مثانه مىرود، در آن توزيع مىگردد و انتهاى
آن در مردان به طرف آلت رفته و باقى مانده آن، كه زوج كوچكى است، در زنان به سوى
رحم مىرود.
(پس از خروج شاخههاى ياد شده) دو شريان (لامى) پايين آمده به سوى
پاها با رسيدن به ران به دو شاخه بزرگ منشعب مىگردند، شاخهاى به بخش خارجى ران و
شاخه ديگر به بخش داخلى آن مىرود. شاخه خارجى نيز به سوى بخش داخلى ران متمايل
مىباشد [1]، و رشتههايى از خود در دو جانب
ماهيچه به جا مىگذارند، سپس به سوى پايين سرازير مىگردند و از آن (رشتههاى به
جا مانده) شاخهاى بزرگ به سوى جلو بين انگشت شست و اشاره مايل مىگردد و باقى آن
(در گام) پوشيده مىشود.
(وضعيت قرار گرفتن شريانها با وريدها)
اين شريانها [2] در بيشتر بخشهاى پا در حالى كه زير شاخههاى وريدى كشيده شدهاند
عبور مىكنند؛ درباره وريدها بعد از اين سخن خواهيم گفت.
پارهاى از شريانها كه با وريدها همراه نمىباشند [3] عبارتند از:
1. دو شريان كه از كبد به سوى ناف در بدن جنين مىآيد؛
2. رشتههاى شريان وريدى؛
3. شريان رونده به سوى مهره پنجم؛
4. شريان بالارونده به سوى گودى سينه؛
5. شريان مايل به زير بغل؛
6. دو شريان سباتى كه در پرده شبكيه و مشيميه
[4] مغز پراكنده مىباشند؛
[3] در نسخه تهران، آملى و جيلانى «ما لا يرافق» مىباشد كه ترجمه
گرديد ولى در نسخه بولاق «ما يوافق» مىباشد كه كلام مثبت است و كاملا مخالف ديگر
نسخهها مىباشد و شيخ الرئيس در عبارت پيشين درباره شريانهاى همراه با وريد تنها
به دو شاخه بزرگ از شريانهاى پا بسنده نمود.
[4] در نسخه آملى واو عطف وجود ندارد و مشيميه توصيف اين شبكه
مىباشد يعنى شبكهاى كه چون مشيمه بافته شده است.
ابن سينا در كتاب سوم بعد از توضيح دو پرده دماغى (سخت شامه و نرم
شامه) بدون آوردن لفظ شبكه، به شبكه نگهدارنده شريانها و وريدها اشاره مىنمايد
كه «هو كالمشيمة يحفظ اوضاع العروق بانتساجها فيه» مانند مشيمهاى به هم بافته شده
حافظ وضعيت رگها مىباشد.
مؤلف بحرالجواهر نيز مىگويد: شبكه نزد طبيبان عبارت است از وريدها
و شريانهاى زير بطن وسط و بطن مؤخر دماغى كه يكى در ديگرى بافته شده بطورى كه از
هم جدا نمىگردند و فضاى خالى آن به وسيله غدهاى (صنوبرى) پر شده است.
به نظر مىرسد مقصود از اين شبكه كه از به هم پيوستن عروق به وجود
مىآيد، حلقه شريانى ... (Circulus( زير عنكبوتيه مىباشد كه خون رسانى مغز را
به عهده دارد و پيش از اين درباره آن سخن گفته شد.
نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 514