نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 397
هر يك از دندانها به استثناى دندانهاى آسيا يك سر (ريشه) دارند و
دندانهاى آسياى ثابت در فك تحتانى حداقل دو سر دارند و چه بسا سه سر دارند بويژه
دندانهاى عقل دندانهاى آسياى ثابت در فك فوقانى حداقل هر يك از آنها سه سر دارند
و چه بسا چهار سر دارند بويژه دندانهاى عقل.
بيشتر بودن سر (ريشه) دندانهاى آسيا به دليل بزرگى آنها و كار بسيار
آنهاست (لذا استحكام بيشترى مىطلبند) و دندانهاى آسياى فوقانى ريشههاى بيشترى
دارند، زيرا آويزان مىباشند و اين سنگينى گرايش آن را به سمت مخالف با ريشه هايش
مىگرداند، ولى دندانهاى آسياى تحتانى، سنگينى آن مخالف سمت ريشهها نمىباشد.
هيچ يك از استخوانهاى بدن حس ندارند به استثناى دندانها جالينوس
مىگويد: بلكه تجربه گواه است كه دندانها حس دارند و بدان توسط نيرويى كه از مغز
(به وسيله اعصاب) مىآيد، دست يافتهاند تا بين گرمى و سردى (و كيفيات ديگر) تمييز
دهند.
1. كانال براى عبور نخاع از آن كه بقاى حيات حيوان بدان وابسته است و
ما در جاى خود درباره فايده نخاع به تفصيل سخن خواهيم گفت و در اينجا به اجمال
اشاره مىكنيم. اگر همه اعصاب (براى رساندن نيروى حس و حركت به اعضاى دور و نزديك)
از مغز نشأت مىگرفتند، لازم بود سر انسان بسيار بزرگتر از آنچه هست، باشد در آن
صورت (علاوه بر زشتى قيافه) جابه جايى چنين سرى بر بدن سنگين مىنمود و نيز بايد
يك عصب براى رسيدن به دورترين نقاط بدن مسافت طولانى را بپيمايد و در اين مسير
طولانى در معرض آسيبها و بريدگى [2] قرار گيرد و همين طول مسير، نيروى آن را در
[1] كلمه «صلب» كه به پشت ترجمه شد در اصطلاح اطبّا عبارت است از
مهرههاى پشت از انتهاى استخوان جمجمه تا استخوان دنبالچه.