نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 372
1. قلب، منشأ نيروى حياتى بدن مىباشد؛
2. مغز، منشأ نيروى حسى و حركتى بدن مىباشد؛
3. كبد، منشأ نيروى غذا رسان بدن مىباشد.
اعضاى فرمانده به اقتضاى حيات نسل، اين سه عضو به اضافه عضو چهارم كه
به ابقاى نسل اختصاص دارد، و آن بيضهها مىباشد كه وجود آن در بدن يك جنبه ضرورى
دارد و يك جنبه انتفاعى؛ اما ضرورت وجود بيضهها در بدن، توليد منى (اسپرم) [1] نگه دارنده نسل مىباشد، و جنبه
انتفاعى وجود آنها در بدن تماميت بخشى به شكل
[2] و مزاج نرينه و مادينه [3] كه (دو صفت و) عارضه لازم براى همه انواع حيوانات مىباشد و نه از
صفات ذاتى در نفس حيوانيت [4]» اعضاى فرمان بر» پارهاى فرمان برى در جنبه تهيه و آماده كردن و
پارهاى ديگر فرمان برى در رساندن را به عهده دارند، فرمان برى در جنبه آماده كردن
را خدمت بهره گويند و فرمان برى در جنبه خدمت رسانى را خدمت مطلق نامند، فرمان برى
در آماده كردن (پشتيبانى) بر فعل فرمانده (رئيس) تقدم دارد و فرمان برى در خدمت
رسانى نسبت به فعل او تأخر دارد.
«قلب» عضو فرمانده (در آن نيروى حياتى) و عضو فرمان برِ آماده
كننده [5] آن مانند: ريه، و عضو فرمان برِ خدمت
رسان آن مانند: شريانها (سرخ رگها) [6] مىباشد.
«مغز» عضو فرمانده (در آن نيروى نفسانى) و عضو فرمان برِ آماده
كننده آن مانند: كبد و ديگر اعضا، شامل اعضاى دستگاه گوارش
[7] و اعضاى نگه دارنده روح (مثل ريه)
[8] مىباشد، و عضو فرمان برِ رساننده آن مانند: دستگاه عصبى مىباشد.
[1] مقصود از توليد منى توسط بيضهها، نضج و ايجاد استعداد براى
نيروى مولده مىباشد و ماده منى در اعضاى پيش از بيضه به وجود مىآيد.
[2] شكل و هيأت نرينه (مردى) و مادينه (زنى) مانند استخوان بندى،
فراخى سينه، تن صدا و ديگر ويژگىها.
[3] در زنان نيز وجود بيضه (تخمدان) پنهان در كامل كردن مزاج و
ساير ويژگىهاى زنانه مؤثر مىباشد.
[4] نر و ماده بودن از عوارض لازم و جدا نشدنى حيوان محسوب مىشود
نه از فصول و صفات مقوم ذات كه با فقدان آن از دايره حيوانيت خارج گردد.
[5] آماده كننده هوا براى قلب و در باز دم تخليه هواى سوخته از
آن.