نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 28
تا اين كه دارو بر خروجىهاى عصب زوج ششم از اعصاب نخاعى وى ضماد
نمودم كه نتيجه بخش واقع گرديد».
شرح حكيم جيلانى هم در زمينه مباحث گوناگون و هم در زمينه تبيين
مباحث تشريح بسيار پر فايده مى باشد.
منابع فرعى در ترجمه و فهم قانون
در پاره اى موارد از كتاب كامل الصناعة حكيم على بن عباس اهوازى
استفاده شده است. مثلًا در معناى كشك الشعير (آش جو) در تعريف كيلوس كه مى گويد:
«هرگاه جو با آب پخته گردد و از آن كشك به عمل آيد ...» (ج 1، صفحه 181) و در
موارد ديگرى كه در پاورقى آورده شده است.
از جمله منابع فرعى مورد استفاده، كتابهاى لغت مى باشند؛ مانند
لغتنامه طبى بحر الجواهر كه در پاره اى موارد مانند: مقصود از «عقب» در تشريح مهره
ها از آن استفاده شده است. مؤلف بحر الجواهر مى گويد: «عَقَب وزان فرس عصب است و
وزان كتِف (عَقِب) هر رباطى را مى گويند كه به عضلات كشيده نشود بلكه بين دو
استخوان را محكم پيوند زند».
در زمينه فهم مطلب از ديگر كتابهاى لغت نيز در بعضى موارد استفاده
شده
است مانند لسان العرب، المصباح المنير و حتى در معناى أضلاع خلف
(دندههاى آزاد)
از كتاب مفردات راغب نيز استفاده شد كه راغب در مفردات مى گويد:
«الخَلف .. ما
تخلّف من الاضلاع الى ما يلى البطن» كه دقيقا دليل ناميده شدن آنها
به دندههاى خلف را روشن مى نمايد.
از منابع فرعى كه در فهم متن قانون استفاده شده، مى توان از طبيعيات
شفا نام برد كه در پاره اى موارد از آن بهرهمند شده ايم. مثلًا در بحث اركان در
مورد زمين به عنوان يكى از اركان در طبيعيات شفا، صفحه 223 مى خوانيم:
«در اين عناصر چهارگانه، هيچ خصوصيت و كيفيتى ديده نمى شود، مگر
گرمى، سردى، خشكى و ترى، سبكى، و سنگينى، اگر كسى بگويد: زمين داراى رنگ است. در
نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 28